Szlak zielony Żywiec Sporysz – Moszczanica – Żywiec (Szlak Wyzwolenia Żywca)
Żywiec Sporysz– (1,8 km) Kocurów – (3,8 km) Moszczanica – (6,9 km) – Os. Widok – (9,7 km) Żywiec 2.25 h
Krótka trasa spacerowa prowadząca przez wschodnie i północne dzielnice Żywca. Szlak łatwy i malowniczy, ładne widoki, końcówka deptakiem wzdłuż Jeziora Żywieckiego.
Szlak zielony zaczyna się na stacji Żywiec Sporysz, na linii kolejowej Żywiec – Sucha Beskidzka.
Linia ta powstała w 1884 r. jako część Kolei Transwersalnej łączącej Czadcę z Husiatynem. Obecnie odcinek Żywiec – Sucha Beskidzka czynny jest tylko sezonowo. Budynek dworca Żywiec Sporysz pochodzi z czasów PRL-u.
Wieś Sporysz powstała w XIV w., w XIX w. rozwinął tu się przemysł, powstały kuźnie, walcownia i cynkownia blachy (obecnie zakłady Śrubena). W 1950 r. Sporysz został przyłączony do Żywca.
Idziemy ul. Grunwaldzką mijając Szkołę Mistrzostwa Sportowego i Zespół Szkół Samochodowych. Na drugim skrzyżowaniu skręcamy w prawo, w ul. Grapa i zaraz w lewo w ścieżkę wiodącą przez rezerwat Grapa.
Rezerwat Grapa utworzono w 1996 r. na pow. 23,23 ha. Chroni on naturalne lasy liściaste, charakterystyczne dla Kotliny Żywieckiej. Położony jest na stromym zboczu, ponad potokami Młynówka i Okiel. Rośnie tu kilkanaście gatunków objętych ochroną, m.in. parzydło leśne, kukułka Fuchsa, wawrzynek wilczełyko, skrzyp olbrzymi.
Idziemy pod górę przez las, porastający teren rezerwatu.
Wychodzimy na odkryty teren, za nami widok na centrum Żywca, Beskid Śląski i Mały. Wkraczamy na ul. Sosnową, którą docieramy do ul. Partyzantów, gdzie skręcamy w lewo. Jesteśmy w dzielnicy Żywca – Kocurowie. Na głównym skrzyżowaniu skręcamy w prawo w ul. Kocurowską, towarzyszą nam rozległe widoki na Beskid Żywiecki po prawej.
Nazwa dawnej wsi Kocurów pochodzi od chłopa zwanego Koczurem. Została ona włączona do Żywca w 1950 r.
Mijamy kaplicę MB Nieustającej Pomocy z 1933 r. i współczesny kościół MB Nieustającej Pomocy z 1996 r.
Skręcamy w lewo w ul. Do Kopca Na ul. Nad Dworem skręcamy w lewo i zaraz w prawo, w drogę polną, która zagłębia się po chwili w las. Schodzimy w dół do doliny Moszczanicy. Za zakrętem w lewo docieramy do kaplicy, potem schodzimy schodkami, przekraczamy Moszczanicę i ścieżką wzdłuż grobli na stawie docieramy do drogi polnej, gdzie skręcamy w lewo i docieramy do ul. Rychwałdzkiej.
Jesteśmy w Moszczanicy.
Wieś Moszczanica wzmiankowana była w 1477 r. W 2. poł. XVIII w. stała się własnością Wielopolskich, w 1809 r. kupił ją hr. Józef Wodzicki, który sprzedał wieś w 1825 r. Ignacemu Zielińskiemu. W poł. XIX wieku tutejszy majątek kupił Jan Kępiński. We wrześniu 1934 r. w dworze wypoczywał marszałek Józef Piłsudski. W 1976 r. Moszczanica została przyłączona do Żywca.
Na głównym skrzyżowaniu skręcamy w lewo ul. Moszczanicką. Po prawej znajduje się dwór.
Dwór w Moszczanicy zbudował w 1828 r. Ignacy Zieliński, w latach 1910-12 został gruntownie przebudowany przez Władysława Kępińskiego. W 1945 r. w budynku umieszczono szkołę rolniczą, później działała tu izba tradycji ruchu młodzieżowego i muzeum instrumentów muzycznych, narzędzi i sprzętów gospodarstwa domowego. Obok znajduje się stajnia z 1907 r. (siedziba klubu jeździeckiego Kasztanka), drewniana kapliczka szafkowa z 1908 r. i park założony na przełomie XIX i XX w. Za dworem znajduje się współczesny budynek Zespołu Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących.
Idziemy ruchliwą ul. Komonieckiego lekko pod górę, po prawej mijamy cmentarz żołnierzy radzieckich, powstały w 1948 r., pochowano na nim 1120 żołnierzy. Przy skrzyżowaniu z ul. Wichrową stoi kapliczka.
Docieramy do Osiedla Góra Burgałowska i skręcamy w prawo w ul. Kasztanową, następnie w lewo w ul. Topolową i w prawo w ul. Jodłową. Idziemy niewielkim grzbietem, z prześwitów między zabudową rozciągają się rozległe widoki na Kotlinę Żywiecką i szczyty Beskidu Śląskiego z okazałą kopułą Skrzycznego. Osiągamy Osiedle Widok, na skrzyżowaniu z ul. Pogodną skręcamy w lewo i schodzimy dość stromo w dół. Przekraczamy ul. Krakowską, którą biegnie szosa z Żywca do Suchej Beskidzkiej i Kęt (uwaga na duży ruch). Docieramy do brzegu Jeziora Żywieckiego.
Jezioro Żywieckie – duży zbiornik wodny, powstały na Sole w 1966 r. dzięki budowie zapory w Tresnej. Jezioro położone jest w Kotlinie Żywieckiej, na pograniczu z Beskidem Małym. Jego szeroko rozlane wody mają 8 km długości i ponad 2 km szerokości. Na terenie zalanym przez jezioro znajdowały się wsie: Tresna, Zadziel i Stary Żywiec. Dzięki silnym wiatrom zbiornik jest dużym ośrodkiem żeglarstwa, wokół niego powstały liczne przystanie i ośrodki wypoczynkowe.
Wchodzimy na wał, biegnący brzegiem jeziora, po drodze obserwujemy piękne widoki na znajdujące się za zbiornikiem szczyty Beskidu Małego (pasmo Magurki i Czupla) i Beskidu Śląskiego. Jezioro Żywieckie zwęża się coraz bardziej, mijamy miejsce, gdzie uchodzi do niego Soła. Przechodzimy pod okazałym mostem obwodnicy Żywca, idąc ścieżką wzdłuż Soły i al. Jana Pawła II docieramy do Mostu Solnego, gdzie kończy się nasz szlak.