Żeby zobaczyć przebieg trasy kliknij ikonkę „zobacz wszystkie warstwy danych”
19,8 km, 5 h
Ruda Sułowska – 4,3 km – Sułów – 0,9 km – Sulimierz – 0,8 km – Słączno – 2,3 km – Dunkowa – 0,9 km – Brzezina Sułowska – 2,0 km – Brzezina Sułowska-Gajówka – 6,5 km – Grabówka – 2,1 km – Ruda Sułowska
Dojazd – Ruda Sułowska – sezonowe połączenia autobusowe Kolei Dolnośląskich z/do Milicza (linia D7 Wrocław – Oleśnica – Krotoszyn).
Trasa prowadzi z kompleksu Naturum w Rudzie Sułowskiej do Sułowa z kościołem poewangelickim, Sulimierza i Słączna z kaplicą i folwarkiem. Dalej idziemy przez Dunkową i Brzezinę Sułowską do dawnej leśniczówki Buchta. Najciekawszym fragmentem trasy jest odcinek brzegiem Stawu Mewiego Dużego w Rezerwacie Stawy Milickie, wzdłuż wydmowych Wzgórz Czarownic. Na końcu wracamy przez Grabówkę i brzegiem stawu Grabówka Duża do Rudy Sułowskiej.
Trasa zaczyna się przy kompleksie Naturum w Rudzie Sułowskiej. Można tu skorzystać z sezonowych połączeń autobusowych, skomunikowanych z pociągiem Kolei Dolnośląskich w Miliczu.
Centrum Edukacyjno-Turystyczne Naturum, którego właścicielem jest Spółka Stawy Milickie SA, powstało przy gospodarstwie rybackim w Rudzie Sułowskiej. Głównym obiektem kompleksu jest trzygwiazdkowy hotel Naturum oraz Gospoda 8 Ryb, w której serwowane są potrawy z ryb ze Stawów Milickich. Można tu zwiedzić Muzeum Tradycji Rybactwa Stawów Milickich i Doliny Baryczy, obejmujące skansen narzędzi i urządzeń związanych z gospodarką stawową, udostępnionych przez Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu oraz Dom Rybaka. W skład CET wchodzi również: Zwierzyniec, Ścieżka Zmysłów, płuczka rybna i edukacyjny plac zabaw. Ruda Sułowska nosi miano „bocianiej wioski”, znajduje się tu największe skupisko gniazd bociana białego na Śląsku (10-12 par).
Idziemy szosą przez Rudę Sułowską w kierunku Sułowa. Przekraczamy zasilającą miejscowe stawy Młynówkę Sułowską i opuszczamy wieś. Wkraczamy na groblę między stawami Żabiniec Mały i Żabiniec Duży A, jesteśmy w Kompleksie Ruda Sułowska Rezerwatu Stawy Milickie.
Rezerwat Stawy Milickie utworzono w 1963 r., ma powierzchnię 5298,15 ha (więcej niż niektóre parki narodowe) i składa się z kilku oddzielonych od siebie kompleksów: Radziądz, Jamnik, Ruda Sułowska, Stawno i Potasznia. Gniazduje tu ok. 120 gatunków ptaków, a 50 gatunków przebywa tu w czasie przelotów. W rezerwacie występują m.in.: kszyk, cyraneczka, gągoł, podgorzałka, kureczka nakrapiana, łabędź niemy, sieweczka rzeczna, żuraw, orzeł bielik, bocian czarny, czapla purpurowa i biała, jastrząb, kania czarna i ruda, kobuz, rybołów oraz trzmielojad. W 1995 r. Stawy Milickie zostały objęte Konwencją Ramsarską o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, w 2000 r. znalazły się w programie Living Lakes. Na terenie rezerwatu obowiązuje zakaz wstępu, można poruszać się jedynie drogami publicznymi i szlakami turystycznymi.
Kompleks Ruda Sułowska liczy 1139 ha i składa się z dwóch części – północnej i południowej, jesteśmy na skraju drugiej części.
Obok miejsca odpoczynku opuszczamy granice rezerwatu, przecinamy ponownie Młynówkę Sułowską i wkraczamy do lasu pod wzgórzem Winiec (111 m). Następnie dłuższym odcinkiem przez pola docieramy do Sułowa. Idziemy ul. Parkową, skrajem dawnego parku pałacowego. Za skrzyżowaniem znajduje się kościół MB Częstochowskiej.
Kościół filialny MB Częstochowskiej zbudowali ewangelicy w latach 1765-67. Pierwotnie nosił wezwanie Św. Krzyża, a parafia obejmowała 14 wsi. Posiada konstrukcję z muru pruskiego na rzadkim planie ośmioboku, nakryty jest łamanym dachem z centralnie umieszczoną wieżą. Do budynku przylega zakrystia z 1846 r. Wokół znajduje się dawny cmentarz ewangelicki, założony w poł. XVIII w. i zamknięty w 1963 r. Na cmentarzu zachowało się kilka nagrobków z pocz. XX w., stoi na nim dzwonnica z 1821 r., rosną tu 300-letnie lipy i dęby. Naprzeciwko kościoła stoi dawna pastorówka (ul. Dąbrowskiego 16) i szkoła ewangelicka (Dąbrowskiego 17).
Spod kościoła idziemy szlakiem niebieskim, który będzie nam towarzyszył do Grabówki. Ul. Sportową mijamy boisko i opuszczamy Sułów.
Jesteśmy na skraju Wzniesień Sułowskich, opadających do Kotliny Żmigrodzkiej w Dolinie Baryczy. Po chwili docieramy do Sulimierza, gdzie mijamy przydrożny krzyż. Opuszczamy wieś, nadal maszerując szosą.
Po kolejnej chwili osiągamy Słączno, mijamy osiedle bloków i docieramy do głównego skrzyżowania we wsi. Stoi tu kapliczka słupowa, obok której znajduje się dawna gospoda.
Można tu podejść 100 m w prawo do kaplicy św. Józefa Oblubieńca.
Wg tradycji pierwszy kościółek miał tu powstać już w pod koniec X w., miał w nim głosić kazanie św. Wojciech, wracając z Pragi do Gniezna. Świątynia wzmiankowana była w 1431 r., do 1599 r. mieściła się tu siedziba parafii obejmującej także Sułów. Drewniany kościółek rozebrano w 1802 r. i wzniesiono na jego miejscu obecny, murowany. W 1820 r. przeniesiono tu z kościoła parafialnego w Sułowie ołtarz św. Józefa. W latach 1980-82 do kaplicy dostawiono drewniany pawilon. Obok wznosi się okazały folwark z 1900 r. z dworem podobnym do jednej ze stodół.
Ze Słączna idziemy nadal szosą, mijamy okazały folwark i dwa stawy, po czym opuszczamy wieś.
Na skraju lasu skręcamy w drogę gruntową, dalej idziemy przez pola do zabudowań wsi Dunkowa. Szutrówką docieramy do stawu i szosy w centrum wsi, w pobliżu stoi kapliczka na miejscu dawnego pomnika.
Idziemy szosą do końca Dunkowej, za niewielkim zagajnikiem zaczyna się Brzezina Sułowska. Mijamy krzyż i docieramy do skrzyżowania ze świetlicą wiejską, przed 1945 r. na placu stał pomnik poległych w I wojnie światowej. Szutrową drogą pożarową nr 1 docieramy do lasu.
Opuszczamy Wzniesienia Sułowskie, wkraczając na teren Kotliny Żmigrodzkiej. Po chwili osiągamy zabudowania Brzeziny Sułowskiej-Gajówki. Stoi tu dawna leśniczówka Breschine-Sulau, znana po 1945 r. jako Buchta. Idziemy nadal szutrówką, docierając do granicy Rezerwatu Stawy Milickie (Kompleks Ruda Sułowska).
Kompleks Ruda Sułowska liczy 1139 ha i składa się z dwóch części – północnej i południowej. Znajdujemy się w części północnej rezerwatu, którą tworzą dwa Stawy Mewie, dwie Grabówki, Staw Prostokątny, Środkowy i pięć Stawów Wąskich.
Teraz będziemy szli dłuższy odcinek wzdłuż brzegów Stawu Mewiego Dużego.
Staw Mewi Duży (284 ha) jest drugim co do wielkości w Dolinie Baryczy, jako staw lęgowy chroniony jest ścisłym rezerwatem. W dużym stopniu zachował on charakter zbliżony do naturalnego jeziora eutroficznego, zwłaszcza na zachodnim brzegu, którym będziemy podążać. W związku z barierą Wzgórz Czarownic nie wzniesiono tu grobli, dzięki czemu brzeg stawu obfituje tu w zatoczki porośnięte szuwarami i olsami. W północnej i wschodniej części stawu znajdują się cenne dla ptaków lęgowych wyspy trzcinowe. Swoje miejsca lęgowe mają tu: podgorzałka, zielonka, bąk, bączek, żuraw i błotniak stawowy. Żerują tu gniazdujące w okolicznych lasach – bielik, bocian czarny i kania ruda. Na północ od Stawu Mewiego Dużego istniał kiedyś Staw Kozi.
Skręcamy w drogę leśną, która wije się między stawem a ciągiem wydm parabolicznych – Wzgórzami Czarownic (111 m). Po dłuższej chwili przecinamy jedną z wydm i koło okazałego dębu skręcamy, okrążając zatokę Stawu Mewiego Dużego i wkraczając całkiem w granice Rezerwatu Stawy Milickie. Idziemy przez dawne Szwedzkie Cmentarzysko, po czym ścieżką docieramy do bramy rybaczówki (obowiązuje zakaz wstępu). Stąd idziemy chwilę drogą pożarową nr 3, następnie drogą leśną. Blisko szlaku, po prawej stronie znajduje się pomnik przyrody – sosna zrośnięta z dębem. Przecinamy kanał, odprowadzający wodę ze Stawu Mewiego Dużego, docierając do Stawu Mewiego Małego. Drogą wzdłuż kanału wracamy do granicy rezerwatu. Idziemy wzdłuż niej, skrajem wydmowego wzniesienia Baraniec (106 m) i kolejnego, mającego 112 m.
Bitą drogą docieramy do miejsca dawnej owczarni, koło polany. Pasterstwo owiec było przed 1945 r. rozpowszechnione w Dolinie Baryczy. Przecinamy wydmę i docieramy do zabudowań Grabówki. Szutrówką mijamy smażalnię Pod Dębami i docieramy do szosy z krzyżem i okazałym dębem, koło agroturystyki Nad Stawem.
Tutaj opuszczamy szlak niebieski i idziemy dalej szosą w kierunku Rudy Sułowskiej. Na skraju Grabówki znajduje się miejsce odpoczynku, wracamy tu w granice Rezerwatu Stawy Milickie (Kompleks Ruda Sułowska). Idziemy groblą między stawem Grabówka Duża i grupą mniejszych Stawów Wąskich.
Staw Grabówka założono w XVII w., w wyrobisku pozostałym po wydobyciu rudy darniowej, przetapianej w pobliskiej Rudzie Sułowskiej. Akwen liczył niegdyś 230 ha powierzchni, obecnie ok. 100 ha. Staw został w latach 70. XX w. pogłębiony, z pozostałego materiału usypano kilka wysp.
Za kompleksem mniejszych stawów docieramy do Rudy Sułowskiej. Po prawej mijamy budynki gospodarstwa rybackiego, po lewej znajduje się łowisko ryb. Osiągamy Hotel Naturum, gdzie nasza trasa się kończy.