Sułów

Kategoria: Szlaki Doliny Baryczy i Wzgórz Trzebnickich, Zwiedzaj z KD
Tagi: , , , , , , , , , , , , , , ,

Dawne miasteczko w gminie Milicz, liczące 1600 mieszkańców, położone przy szosie i dawnej kolei wąskotorowej Żmigród – Milicz. Sułów leży nad Baryczą, na styku Kotliny Żmigrodzkiej i Milickiej, od północy do miejscowości przylegają Wzniesienia Sułowskie. Nazwa miejscowości pochodzi zapewne od staropolskiego imienia Suł, od słowiańskiej nazwy utworzono także niemiecką Sulau. Sułów wzmiankowany był w 1351 r., kiedy kupił go ks. oleśnicki Konrad I, który prawdopodobnie wzniósł tu zamek. W czasie wojen husyckich warownia przeszła w ręce rycerzy-rozbójników, w związku z czym została w 1500 r. zniszczona. W 1494 r. Sułów znalazł się w granicach milickiego wolnego państwa stanowego, znajdującego się w rękach Kurzbachów. Pod koniec XVI w. miejscowe dobra kupił ród von Dohna, od 1654 r. miały one status ordynacji, czyli tzw. mniejszego wolnego państwa stanowego. Później władały nimi rodziny Burghausów, Troschke i Schweinitzów.

W 1755 r. Sułów uzyskał prawa miejskie. W 1894 r. doprowadzono linię wąskotorową na trasie Żmigród – Milicz – Sulmierzyce, kilka lat później sieć linii sięgnęła Prusic, Trzebnicy i Wrocławia. W 1945 r. Sułów utracił prawa miejskie, do 1977 r. był siedzibą gminy, obecnie znajduje się w gminie Milicz.

Dawna stacja Sułów Milicki powstała na zbudowanej w 1894 r. linii wąskotorowej o rozstawie 750 mm Żmigrodzko-Milickiej Kolejki Powiatowej, biegnącej ze Żmigrodu do Sulmierzyc. Kilka lat później zbudowano połączenia do Prusic, Trzebnicy i Wrocławia. W Sułowie powstała stacja z możliwością wodowania parowozów. Usytuowano ją w oddaleniu od miasteczka, bowiem trasa kolejki biegła południowym brzegiem Baryczy, a Sułów położony jest na północnym. Pierwotnie dworzec mieścił się w małym budynku, służącym później za magazyn towarów. Po 1945 r. przesunięto perony na drugą stronę ulicy, gdzie powstała także 3-torowa stacja towarowa, od której odchodziła bocznica do tartaku. W 1950 r. dworzec umieszczono w dawnym domu strzeleckim (gospoda myśliwska) z 1900 r., który pełnił tą funkcję do 1984 r. Mieściła się w nim poczekalnia, kasa, biura zawiadowcy stacji i dyżurnego ruchu. W 1991 r. linię zamknięto, dwa lata później rozebrano torowisko. W 2010 r. na odcinku Sułów – Milicz – Ruda Milicka powstała ścieżka rowerowa śladem dawnej wąskotorówki. Obok dawnej stacji zbudowano parking z ekspozycją taboru kolejowego, stoi tu wagon pasażerski 3Aw przywieziony z Mławy. W 2018 r. otwarto kolejną część ścieżki do Gruszeczki. Obecnie w budowie (planowane ukończenie 2021) jest odcinek Gruszeczka – Książęca Wieś, łącząca się ze ścieżkami do Żmigrodu i Prusic.

Kościół śś. Piotra i Pawła powstał pierwotnie ok. 2. poł. XIV w. i został zniszczony przez husytów w 1432 r. Po odbudowie przez Kurzbachów w 1494 r. świątynię przejęli w 1525 r. protestanci. W 1595 r. hr. Otton von Dohna zbudował nowy kościół pw. Krzyża Św. Przejętą w 1654 r. przez katolików świątynię rozebrano w 1730 r. Obecny kościół śś. Piotra i Pawła powstał w latach 1731-34 z inicjatywy Józefa von Burghausa w konstrukcji ryglowej. Obok stoi drewniana dzwonnica zbudowana w 1821 r. przez cieślę Junga. Do kościoła prowadzi brama z figurami śś. Piotra i Pawła, wokół rozciąga się cmentarz z zachowanymi starymi nagrobkami. Świątynię otaczają trzy pomnikowe dęby.

Kościół filialny MB Częstochowskiej zbudowali ewangelicy w latach 1765-67. Pierwotnie nosił wezwanie Św. Krzyża, a parafia obejmowała 14 wsi. Posiada konstrukcję z muru pruskiego na rzadkim planie ośmioboku, nakryty jest łamanym dachem z centralnie umieszczoną wieżą. Do budynku przylega zakrystia z 1846 r. Wokół znajduje się dawny cmentarz ewangelicki, założony w poł. XVIII w. i zamknięty w 1963 r. Na cmentarzu zachowało się kilka nagrobków z pocz. XX w., stoi na nim dzwonnica z 1821 r., rosną tu 300-letnie lipy i dęby. Naprzeciwko kościoła stoi dawna pastorówka (ul. Dąbrowskiego 16) i szkoła ewangelicka (Dąbrowskiego 17).


Na środku rynku stoi pomnik Bohaterów Wojska Polskiego, przerobiony z dawnego pomnika poległych w I wojnie światowej oraz stara pompa wodna. W kamienicy nr 9 mieściła się gospoda Goldene Krone (Złota Korona). Dom nr 11 zwany jest Domem Polskim, pochodzi z XVIII/XIX w., posiada podcienie, wsparte na 3 filarach. Prawdopodobnie w drodze do Paryża nocował w nim w 1831 r. Juliusz Słowacki. Obecnie znajduje się tu siedziba Towarzystwa Przyjaciół Sułowa oraz otwarta w 2004 r. Izba Regionalna, z eksponatami z prac wykopaliskowych na cmentarzysku w Miłosławicach. Okazała klasycystyczna kamienica nr 12 to dawny Hotel Kronprinz von Preussen, obecnie pełni funkcję ośrodka kultury.


Dawny ratusz – budynek powstał w 1751 r. jako pograniczna straż królewska, później przekazano go miastu, które w poł. XIX w. zaadoptowało go na ratusz. Po utracie praw miejskich w 1945 r. ratusz zlikwidowano, po remoncie w latach 2011-2012 budynek pełni funkcję banku.

Dawna poczta z końca XIX w. i młyn przy ul. Kolejowej.

Barokowy pałac zbudowano ok. 1680 r., dla Burghausów, władców tutejszego wolnego państwa stanowego. Pałac przebudowano w XVIII w. w stylu rokokowym. Obecnie obiekt jest własnością prywatną i można go obejrzeć jedynie zza ogrodzenia. Na ul. Zamkowej znajduje się dawny Baronenhaus (nr 4), naprzeciwko stoi folwark z XVIII-wiecznym spichlerzem z muru pruskiego.

Zamek w Sułowie zbudowali w XIV w. książęta oleśniccy na wyspie, oblanej wodami Baryczy. Rezydował tu starosta, a władcom służył jako zamek myśliwski. Forteca została spalona w 1432 r. przez husytów. Pod koniec XV w. zamek stał się siedzibą rycerzy-rozbójników, najpierw Wawrzyńca Garwolskiego, a od 1488 Koschmiedera. W związku z tym miejscowe rycerstwo i oddział wrocławski pod dowództwem Jana Tarnki zdobył zamek, który w 1500 r. rozebrano. Pozostałości obiektu zostały zniszczone w latach 70. XX w. podczas budowy drogi, zachował się jedynie fragment wału nad Młynówką Sułowską. Lokalizację zamku wyznacza kamienny pomniczek.

Jaz Sułów zbudowano na Baryczy, od rzeki odchodzi tutaj Młynówka Sułowska, zasilająca w wodę kompleksy Ruda Sułowska, Niezgoda i Radziądz Stawów Milickich. Przy jazie działa mała elektrownia wodna.

Szwedzka Górka wzięła swą nazwę od bitwy, która odbyła się tu 28 lipca 1645 r., w czasie wojny 30-letniej. Wojska cesarskie pod wodzą generała Bartchela Lerschnera odparły tu atak Szwedów, zginęło 150 żołnierzy, w tym szwedzki generał. Miejsce bitwy upamiętniono głazem narzutowym i krzyżem milenijnym z 2000 r. Obok rosną 4 poskręcane sosny w wieku ok. 150 lat, o obwodzie sięgającym 234 cm. Na położonym po drugiej strony szosy wzgórzu Bojowisko (118 m) znajduje się grób szwedzkiego generała, który zginął tu w 1645 r.

Dodaj komentarz