Miasto powiatowe (12 tys. mieszkańców) w północno-wschodniej części województwa dolnośląskiego, położone w Dolinie Baryczy.Gród milicki wymieniono po raz pierwszy w bulli papieża Innocentego II z 1136 r. jako Miliche, w 1155 r. istniała tu kasztelania, a w 1223 r. parafia. Po najeździe tatarskim Miliczowi nadano w 1245 r. prawa miejskie. Strategiczne położenie miasta, na granicy w Wielkopolską sprawiło, że król Czech Jan Luksemburczyk zagarnął gród w 1339 r., czym ściągnął na siebie klątwę właściciela miasta, biskupa Nankera. W 1358 r. Milicz przeszedł w ręce książąt oleśnickich, którzy wybudowali tu zamek otoczony później fosą. W 1494 r. miasto z warownią stało się własnością Zygmunta Kurzbacha, utworzono tu wolne państwo stanowe. Kurzbachowie rozwinęli gospodarkę opartą na hodowli karpia, na którego istniało duże zapotrzebowanie w związku z częstymi niegdyś postami. Nadgraniczne położenie Milicza było powodem licznych zatargów z wielkopolską szlachtą, w 1554 r. polski oddział wdarł się do miasta, dostał na zamek i uprowadził barona Wilhelma, który pozostał w niewoli dwa lata. Zygmunt II Kurzbach był znanym awanturnikiem, w 1576 r. pojmał w niewolę poznańskiego wojewodę Andrzeja Górkę w pobliżu Sycowa. W sylwestrową noc 1579 r., podczas wojennej wyprawy w Niderlandach, wysadził go w powietrze własny giermek Melchior, który zgubił klucz i próbował dostać się do komnaty w której spał baron przy pomocy prochu. Zwłoki Kurzbacha ściągnięto rano z drzewa. W 1586 r. Milicz został splądrowany przez kolejny polski oddział, co pogłębiło upadek zadłużonego po uszy baronatu. W 1590 r. Milicz przeszedł w ręce Maltzanów (od 1694 r. mających tytuł hrabiowski). Duże spustoszenia przyniosła wojna 30-letnia, po której podzielono dominium milickie na wolne państwa stanowe Cieszków, Nowy Zamek (później Wierzchowice) i Milicz. Joachim Andrzej II Maltzan był zaufanym ministrem króla pruskiego Fryderyka II, dzięki czemu w 1745 r. powstał w Miliczu garnizon. W 1809 r. zniesiono feudalną zależność miasta od właścicieli. Maltzanowie wznieśli klasycystyczny pałac (1790-99), założyli pierwszy na Śląsku park w stylu angielskim (50 ha), zbudowali dwa kościoły – Łaski (1709) i św. Anny (1807). Powstały też wtedy manufaktury bawełny i wełny, zakład sukienniczy i przędzalnie, wybudowano kolonię Karłów. W 1875 r. do Milicza doprowadzono linię kolejową z Oleśnicy do Krotoszyna. W 1894 r. kolej wąskotorowa połączyła Milicz ze Żmigrodem, Wrocławiem i Sulmierzycami.
Strona miasta
Warto zobaczyć:
Kościół św. Andrzeja Boboli,
tzw. Kościół Łaski z lat 1709-1714, jeden z sześciu śląskich kościołów tego typu, wybudowanych po układzie w Altranstaedt z 1706 r. Nazwa pochodzi od tego, że powstał jako dowód łaski katolickiego cesarza dla śląskich ewangelików a jego budowę finansował hr. Henryk Maltzan. Kościół to konstrukcja szachulcowa na planie krzyża. Wieża ma 46 m wys., jej górna część odchylała się od pionu, w związku z czym skrócono ją o 12 m w 1783 r. Wewnątrz trzy kondygnacje empor (pojemność 2 tys. osób i organy z 1887 r.).
Obok zbudowano siedziby domu parafialnego z 1790 r., szkoły ewangelickiej z 1857 r. i plebanii.
Kościół św. Anny w Karłowie, zbudowany w latach 1807-1808 przez hr. Joachima Karola Maltzana, pochowanego tu w 1817 r., wg projektu Leonarda Schaetzela. Wewnątrz późnogotycka rzeźba św. Anny Samotrzeciej. Miejsce to stanowiło od czasów średniowiecza ośrodek kultu św. Anny, uprawianego głównie przez ludność polskojęzyczną, w 1505 r. wzmiankowano kaplicę. W ostatnią niedzielę lipca odbywa się tu duży odpust. Wg legendy św. Jadwiga oczekiwała tu na polującego w lasach ks. Henryka Brodatego, czcią otaczano cudowny kamień z odciskami jej stóp.
Kościół św. Michała Archanioła położony koło Rynku. Zbudowano go w 1821 r. z wykorzystaniem gotyckich murów prezbiterium poprzedniego kościoła z XV w. Jest to klasycystyczna budowla na planie krzyża, z oryginalnie rozwiązaną fasadą nawiązującą do wzoru Palladia. Wewnątrz podziemna krypta i chrzcielnica z 1561 r.
Klasycystyczny pałac zbudowany w latach 1797-98 według projektu K.G. Geisslera dla Joachima Karola Maltzana. Południowe skrzydło (dawny dom zajezdny), zbudowano w 1910 r.. W pałacu mieściły się niegdyś cenne kolekcje instrumentów lutniczych, zbiór malarstwa francuskiego, flamandzkiego, niemieckiego (L.Cranach), wielka kolekcja zegarów, olbrzymi księgozbiór i jeden z największych w Europie zbiorów miedziorytów. Pałacową kapelę Maltzanów prowadził przez wiele lat znany na Śląsku kompozytor Fryderyk Henryk Guhr. Architektonicznie pałac nawiązuje do Sanssouci i Neues Palais w Poczdamie. Wewnątrz zachowało się wyposażenie sali balowej i sąsiednich sal. Na dziedzińcu herbowym wewnątrz południowego skrzydła wmurowane kamienne elementy poprzedniego zamku z XV – XVIII w. i posąg młodego myśliwego z 1909 r. K. Pipera. Na dziedziniec honorowy przed pałacem prowadzi brama z pseudoklasycystycznymi posągami nimf w kąpieli oraz Dafne i Ledy z łabędziem. Przed pałacem secesyjna fontanna z 1910 r., dzieło C. Paczki-Wagner. W pałacu mieści się obecnie Zespół Szkół Leśnych. Obok pałacu ruiny grobowca pani von Kurzbach. Do pałacu prowadziła Brama Pokoju z której zachowała się rzeźba lwa.
Ruiny zamku zbudowanego w poł. XIV w. przez księcia oleśnickiego Konrada I. W 1494 r. Zygmunt Kurzbach dokonał renesansowej przebudowy. W 1536 r. zamek spłonął, ale szybko został odbudowany. W latach 1790 – 1800 po zbudowaniu pałacu, zamek został przekształcony w przędzalnię bawełny, po pożarze odbudowano go w stylu neogotyckim, umieszczono tu także teatr pałacowy. Od poł XIX w. opuszczona budowla popada w ruinę. Średniowieczny zamek posiadał trzykondygnacyjną wieżę mieszkalną i budynki towarzyszące.
Zabytkowa zabudowa Rynku z XIX/XX w..
Izba Regionalna w Miliczu, położona przy Al. Piastów 1, eksponuje historię Milicza,
sprzęty domowe, stroje ludowe z okolicy i Stawy Milickie na fotografii. Zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym tel: 071 384 04 64 lub 606 971 953
Dawna strzelnica wojskowa
Grobowiec hr. Andrzeja Maltzana i jego żony w parku.
Zabytkowy park pałacowy założony w XVIII/XIX w. jako pierwszy na Śląsku romantyczny park w stylu angielskim, o pow. ok. 50 ha. Występuje w nim 80 gatunków drzew i krzewów, rośnie tu kilka pomnikowych dębów.
Rowy przeciwczołgowe, ciągnące się wiele kilometrów, zbudowane pod koniec II wojny światowej.
Wieża ciśnień z 1906r., zbudowana przez hr. Maltzanów
Brama Wjazdowa (Dworska) z ok. 1815 r. biegnąca z miasta w kierunku pałacu.
Grodzisko Chmielnik z X-XIII w., znajdujące się na północ od miasta na wzgórzu nad Baryczą. Znajdował się tu gród kasztelański, wzniesiony na trakcie handlowym z Wrocławia do Gniezna i Torunia. W czasie wykopalisk odkryto fundamenty kamiennych budowli.
Dawna willa zarządcy w dzielnicy Karłów – obecnie nadleśnictwo.
Liceum zbudowane w 1929 r. wg projektu znanego berlińskiego architekta Hansa Spitznera.
Zajazd Karłów z 1922 r.