Żeby zobaczyć przebieg trasy kliknij ikonkę „zobacz wszystkie warstwy danych”
22,5 km, 5.35 h
Kąty Wrocławskie – 2,6 km – Sośnica – 2,0 km – Sadkówek – 1,5 km – Sadowice – 3,2 km – Małkowice – 1,5 km – Romnów – 1,3 km – Bogdaszowice – 3,2 km – Gałów – 1,1 km – Samotwór – 3,2 km – Jerzmanowo – 2,9 km – Wrocław Leśnica
Dojazd – stacja Kąty Wrocławskie na linii Wrocław – Szklarska Poręba Górna (D6), kursują tędy pociągi Kolei Dolnośląskich w relacjach Wrocław Główny – Kąty Wrocławskie/Wałbrzych/Jelenia Góra/Szklarska Poręba Górna/Bielawa Zachodnia oraz Polregio w relacji Poznań Główny – Szklarska Poręba Górna. Stacja Wrocław Leśnica na linii Wrocław – Zgorzelec (D1, D10), kursują tędy pociągi Kolei Dolnośląskich w relacjach Wrocław Główny/Jelcz-Laskowice – Legnica/Węgliniec/Zgorzelec/Lubań Śląski/Lubin/Głogów/Żary/Forst.
Trasa biegnie przez porośnięty malowniczymi lasami łęgowymi i grądowymi Park Krajobrazowy Dolina Bystrzycy, położony między Równiną Wrocławską i Wysoczyzną Średzką. Ze stacji Kąty Wrocławskie idziemy przez miasto z kościołami śś. Piotra i Pawła i ewangelickim oraz ratuszem i przez Dolinę Bystrzycy do Sośnicy z kościołem Podwyższenia Krzyża Św. i pałacem. Mijamy Sadkówek, Sadowice z pałacem, Małkowice z kościołem Trójcy Św., pałacem i dawnym klasztorem elżbietanek, Romnów z dworem i Bogdaszowice z kościołem św. Michała Archanioła. Ostatni odcinek trasy prowadzi przez Gałów z ruinami pałacu i kościołem Niepokalanego Poczęcia NMP, Samotwór z pałacem, Jerzmanowo i Ratyń na stację Wrocław Leśnica.
Trasa zaczyna się na stacji Kąty Wrocławskie.
Stacja Kąty Wrocławskie położona jest na linii Wrocław – Jelenia Góra, zbudowanej na odcinku do Świebodzic w 1843 r. przez Kolej Wrocławską – Świdnicko – Świebodzicką, jako drugie połączenie na ziemiach polskich. Pod koniec XIX w. linia otrzymała drugi tor, w 1928 r. odcinek do Jaworzyny Śl. zelektryfikowano. W 1945 r. trakcję elektryczną rozebrały wojska radzieckie, linię ponownie zelektryfikowano w latach 1965-66. W 1908 r. planowano doprowadzić do Kątów Wrocławskich linię kleinbahn ze Środy Śląskiej przez Rakoszyce.
Stacja posiada pięć torów, ruch obsługiwany jest przez nastawnię KW, obok której zachowała się głowica wyprodukowanego w Mannheim żurawia do nawadniania parowozów. Przy stacji zachowała się także wieża ciśnień z poł. XIX w. w rzadkiej konstrukcji prostopadłościanu nakrytego dwuspadowym dachem. Ze stacji biegnie bocznica do zbudowanego w 2007 r. terminalu kontenerowego Schavemaker Invest, wcześniej na tym terenie znajdowała się bocznica Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego Kąty. Przed 1945 r. z zachodniej głowicy stacji biegła bocznica do majątku w Kozłowie. Klasycystyczny budynek dworca pochodzi z lat 1867-70, w latach 2020-21 został odremontowany. Ulokowano tu siedziby domu kultury i Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej, przed budynkiem powstał parking.
Na stacji zaczyna się szlak zielony, którym będziemy podążać do końca trasy. Idziemy ul. 1 Maja, którą prowadzi ruchliwa szosa nr 346 Środa Śląska – Oława.
Pod nr 71 znajduje się neorenesansowy pałacyk Villa Witt z ok. 1910 r., przed wojną siedziba Śląskiej Szkoły Doradców Budowlanych, po 1945 r. biura POM, obecnie własność prywatna (noclegi Villa Antonius).
Idziemy obok Szkoły Podstawowej nr 1 z pływalnią Delfinek, mijamy dawny dom sierot wojennych z 1893 r. w którym ulokowano Powiatowe Centrum Usług Społecznych i Villę Scholz. Na skrzyżowaniu z szosą nr 347 stoi krzyż, po prawej widać modernistyczną wieżę ciśnień z 1934 r. Mijamy zabytkową pocztę, policję i Villę Sauer, na skrzyżowaniu stoi dawny Zajazd pod Czarnym Orłem (Gasthof zum Schwarzen Adler). Docieramy do starówki, opuszczając główną szosę. Skręcamy w ul. gen. Sikorskiego, którą docieramy do kościoła śś. Piotra i Pawła.
Kościół śś. Piotra i Pawła wzmiankowano w 1301 r., aczkolwiek w szczycie portalu kruchty widnieje data 1101. Obecna późnogotycka budowla pochodzi z ok. 1500 r., a zakrystia i kruchta z 1520 r. Od 1632 r. przez krótki czas należał do ewangelików. W 1853 r. na wieży powstała neogotycka galeria z krenelażem, zmieniona w 1910 r. na wieżyczki. W końcu XIX w. zbudowano kaplicę Św. Krzyża. Trójnawowy kościół posiada trójbocznie zamknięte prezbiterium i masywną wieżę od zachodu, nakrytą sklepieniem gwiaździstym. Wewnątrz znajduje się ołtarz główny z 1879 r. autorstwa Karola Buhla z obrazem MB przywiezionym z Tłumacza koło Stanisławowa, poza tym barokowe rzeźby z lat 1730-1750 i gotyckie: Maryja z Dzieciątkiem z ok. 1410 r. oraz św. Marcin i św. Jan Chrzciciel z 1470 r. Przed bramą cmentarną stoi figura św. Jana Nepomucena z 1738 r. fundacji kolatora biskupiego Jana Kriegiera, a przed kościołem kolumna maryjna z 1896 r. Obok zachował się fragment dawnych murów miejskich, dolne partie z XIV w., wyższe z 1587 r. Na cmentarzu znajdują się mogiły żołnierzy polskich, radzieckich oraz ofiar marszu śmierci. Plebania pochodzi z 1838 r. Przy kościele stoi budynek dawnego przytułku z 1866 r., na miejscu starszego z 1613 r. o czym mówi tablica fundacyjna.
Ul. gen. Sikorskiego docieramy na Rynek.
Na środku rynku stoi ratusz. Pierwotny spłonął w 1624 r., zachowała się z niego renesansowa wieża z 1613 r. Obecny powstał w latach 1876-79, ma plan prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem ze studnią. Po remoncie w latach 1933-34 usunięto część wystroju elewacji. Obecnie w ratuszu mieści się siedziba UMiG. Od wschodu przylega renesansowa wieża z zegarem, o 36 m wysokości, prostokątna dołem, przechodząca w ośmiobok i zwieńczona barokowym hełmem. W północnej ścianie widać tablice herbowe wrocławskich biskupów: Hansa von Reibnitza (1613), Karola austriackiego i Jana Scultetusa (1604-1613). Na górze znajdują się cztery figury lwów, trzymających tarcze i zegar. Przed ratuszem stoi pomnik 700-lecia założenia miasta.
Kamienice w rynku w większości są neoklasycystyczne z XIX/XX w. Zachowały się również budynki barokowe z XVIII w. (Rynek 35). Pod nr 26 znajduje się kamienica z końca XIX w. z orłem niemieckim i herbem Kątów, mieściło się tu wydawnictwo lokalnej gazety. We wschodniej pierzei stoi apteka z lat 1906-10.
Obok ratusza znajduje się dawny kościół ewangelicki. Pierwszy powstał ok. 1600 r., jednak z nakazu biskupa wrocławskiego szybko go rozebrano. Obecny klasycystyczny zbudowano wg planów Karla Friedricha Schinkla i projektu G. A. Freya w latach 1834-36, miał nawiązywać do świątyni greckiej. Po 1945 r. mieściło się tu kino, obecnie stanowi siedzibę Regionalnej Izby Pamięci, prowadzonej przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Kąckiej. Zwiedzić można także parter wieży ratuszowej, mieszczący niegdyś więzienie.
Z Rynku skręcamy w ul. Magistracką, a obok budynku Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w ul. Zwycięstwa.
W miejscu tym istniał zamek, wzmiankowany w 1293 r., spłonął on w 1624 r. i nie został już odbudowany. Na miejscu dziedzińca w 1851 r. zbudowano browar z parkiem i letnią restauracją, obecnie ośrodek kultury. Za nim można dostrzec zarys murów grodu o wymiarach 60 x 38 m.
Idziemy alejką przez Park Miejski z tablicami ścieżki dydaktycznej, położony na terenie Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy. Mijamy Stadion Miejski i wkraczamy w las, przecinając kładką rzekę. Szutrówką wychodzimy z lasu, pokonujemy skarpę na skraju doliny i wkraczamy do wsi Sośnica.
Po lewej znajduje się kościół Podwyższenia Krzyża Św. po prawej kompleks zabudowań folwarcznych, należących do pałacu.
Kościół Podwyższenia Krzyża Św. istniał już w 1244 r., obecny gotycki pochodzi z końca XIII w. (prezbiterium i mury nawy), w 1487 r. powstały zakrystia i sklepienia nawy, w 1504 r. wieża, a w 1619 r. kruchta południowa. W 1776 r. Maria Józefina von Würz und Burg, pod wrażeniem pielgrzymki do Rzymu, wybudowała Kaplicę Świętych Schodów, na wzór bazyliki Św. Jana na Lateranie, dostawiono wtedy nową kruchtę. Wewnątrz kościoła znajduje się sklepienie krzyżowo-żebrowe i barokowe wyposażenie z XVII-XVIII w.: ołtarz główny z 1714 r., Święte Schody kryjące relikwie (część gwoździa z Krzyża Chrystusa, prawej ręki św. Anny, włókno z chusty Św. Weroniki), z malowidłami Kinastów. Poza tym można tu zobaczyć 2 epitafia i 11 płyt nagrobnych, w nawie głównej tablicę fundacyjną Hansa von Prockendorf i żony z 1487 r. oraz podobną w fasadzie wieży. Na murach zewnętrznych znajduje się zespół renesansowych i manierystycznych płyt nagrobnych: Henryka von Schindel (zm. 1584) z rodziną, Franciszka von Waldau (zm. 1616) z żoną, dzieci z rodziny von Prockendorf (1616-21), Henryka von Kreckwitz (zm. 1581), Hansa von Falckenhain (zm. 1587) z żoną i tablica Ludwika Scholtza z 1918 r., poległego w I wojnie światowej. Na cmentarzu stoi późnobarokowa kaplica grobowa z 1783 r., ufundowana przez Gottloba Albrechta von Saurmę dla żony Marii Franciszki Ernestyny. Nad bramą boczną widać figurę św. Jana Nepomucena. Obok znajduje się budynek dawnej szkoły katolickiej (nr 15) z lat 1886-89.
Pałac zbudowany ok. 1637 r. dla Gottharda von Prockendorfa spłonął w 1751 r. Obecny powstał przed 1810 r. dla Jana Franciszka von Roye, w 1857 r. dodano ryzalit, całość przebudował ok. 1890 r. w stylu neobarokowym Friedrich von Walkhoff. Budynek służy celom mieszkalnym. Obok stoi folwark z lat 1875-80, w którym niegdyś znajdowały się browar i cukrownia.
Mijamy gospodę (nr 15a) z 1909 r., obecnie pełniącą funkcję plebanii, i dom nr 25 z 1777 r., przebudowany w poł. XIX w. Docieramy do szosy nr 347 Kąty Wrocławskie – Wrocław. Na skraju wsi skręcamy w ul. Parkową, drogę gruntową, biegnącą koło cmentarza opuszczamy Sośnicę.
Wkraczamy w lasy w dolinie Bystrzycy, idziemy dłuższy czas groblą przez podmokły teren, pełen oczek wodnych i rozlewisk. Wokół rośnie stary las dębowy, szczególnie pięknie tutaj wiosną i jesienią. Mijamy głaz (prawdopodobnie stary drogowskaz) i budowany leśny zbiornik retencyjny. Po dłuższej chwili opuszczamy las i drogą gruntową podchodzimy lekko ponownie do głównej szosy w przysiółku Sadkówek.
Na skrzyżowaniu skręcamy w boczną szosę, idziemy skrajem doliny do przejazdu kolejowego na linii Wrocław – Wałbrzych. Wkraczamy do Sadowic, idziemy przez wieś ul. Kolejową. Na głównym skrzyżowaniu mijamy dawną gospodę Junga i kapliczkę. Na skrzyżowaniu z ul. Szkolną mijamy budynek dawnej szkoły z pocz. XX w.
Można tu również skręcić w lewo i dotrzeć po 440 m do pałacu.
Pałac wzmiankowany był w 1574 r., obecny klasycystyczny zbudował po 1798 r. Gottlob Albrecht von Saurma. W latach 1903 i 1914 von Johnstonowie zbudowali dwa skrzydła boczne. W obiekcie mieścił się Zakład Poprawczy, w 2023 r. pałac został przekazany Centralnemu Ośrodkowi Szkolenia Służby Więziennej. Obok znajduje się folwark z XIX/XX w. i XIX-wieczny park angielski. W lesie na północ od pałacu stoi grobowiec Gustawa von Johnstona.
Idziemy ul. Nowe Osiedle obok boiska, na ostrym skręcie biegnącej do Sadkowa szosy kierujemy się w drogę polną.
Skręcając w lewo możemy dotrzeć po 300 m do ruin klasycystycznego mauzoleum Saurmów z 1820 r.
Idziemy błotnistą drogą, mijając krzyż przydrożny i starorzecze Bystrzycy, której dolina ciągnie się wzdłuż trasy.
Docieramy do Małkowic, idziemy ul. Polną do głównego skrzyżowania z figurą św. Antoniego Padewskiego z 1735 r. Skręcamy w ul. Główną, którą biegnie szosa z Sadkowa. Osiągamy centrum wsi z kościołem Trójcy Św.
Kościół Trójcy Św. wzmiankowano w 1287 r., obecny gotycki pochodzi z pocz. XV w. Jednonawowa budowla posiada trójbocznie zakończone prezbiterium i wieżę z barokowym hełmem. Wewnątrz znajdują się sklepienia krzyżowo-żebrowe, a w prezbiterium gotyckie zworniki. Barokowy ołtarz główny z 1680 r. zawiera rzeźbę Ukrzyżowanie z 1730 r. Ołtarze boczne MB i św. Józefa oraz organy również są barokowe. W nawie głównej znajdują się: płyta nagrobna Absaloma Swobsdorfa (zm. 1494), popiersie Kaspra Henryka von Oberg (zm. 1679), dwa neoklasycystyczne nagrobki męża i syna Karoliny Henryki von Oberg oraz jej epitafium (zm. 1796). Na murach zewnętrznych można zobaczyć epitafium Hansa Ernesta von Clausnitz und Treschen (zm. 1712 r.) i jego żony Heleny, obok stoi zniszczony grobowiec Steuerów. Do kościoła prowadzi renesansowa brama ze śląską attyką w zwieńczeniu. Na północ od kościoła stoi figura św. Jana Nepomucena z 1730 r., za którą znajduje się dawna szkoła katolicka, obecnie szkoła podstawowa.
Łącznikiem naprzeciwko dawnego browaru docieramy do ul. Klasztornej. Po lewej stronie widać wjazd na dziedziniec folwarczny i do pałacu.
Klasycystyczny pałac pochodzi z połowy XIX w. W skład zabudowań folwarcznych wchodzą: oficyna, stajnia i wozownia z XIX w.
Mijamy dawny klasztor elżbietanek.
Dawny klasztor elżbietanek (St. Georgen Stift) pochodzi z 1912-13 r. Po 1945 r. mieścił się w nim dom dziecka, a obecnie Centrum Opieki Caritas Archidiecezji Wrocławskiej. Obok stoi oficyna o konstrukcji szkieletowej i drewniana altana.
Opuszczamy Małkowice i przekraczamy Bystrzycę powojennym mostem saperskim Baileya. Skręcamy w ścieżkę biegnącą lasem. Idziemy chwilę równolegle do biegu rzeki, po czym opuszczamy las i drogą gruntową docieramy do Romnowa.
Idziemy obok folwarku z poł. XIX w. z rządcówką, w parku znajduje się wiata. Skręcamy w ul. Główną i docieramy do drogi nr 362 Wrocław – Kąty Wrocławskie. Na skraju wsi skręcamy w szutrową ul. Leśną, która przechodzi w drogę polną wiodącą do skraju lasu.
Docieramy do szosy ze Stoszowa i idziemy lasem wzdłuż Strzegomki. Przekraczamy rzekę drewnianym mostem i osiągamy skraj Bogdaszowic oraz szosę do Skałki. Idąc 420 m w lewo możemy dotrzeć do młyna, folwarku i kościoła św. Michała Archanioła.
Dawny młyn działał do lat 90. XX w.
Gotycki kościół św. Michała Archanioła, wzmiankowano w 1335 r. Rozbudowano go o zakrystię i kruchtę w XVI w., zbarokizowano w 2. poł. XVIII w. W czasie reformacji został przejęty przez ewangelików, po 1654 r. zwrócono go katolikom. Jednonawowa budowla z trójbocznie zakończonym prezbiterium posiada na dachu sygnaturkę z 1743 r. Świątynię otacza mur z barokową bramą i kaplicą Chrystusa Ukrzyżowanego z 1. poł. XVIII w. W tylnej ścianie kaplicy znajduje się epitafium, a w szczycie figura św. Michała Archanioła pokonującego szatana.
Idziemy chwilę szosą wzdłuż Strzegomki, po czym skręcamy w szutrówkę. Koło potężnego dębu osiągamy las. Idziemy bitą drogą malowniczym lasem nadrzecznym i przekraczamy Karczycki Potok. Docieramy do skraju lasu, mijając zabudowania przysiółka Gałówek. Szutrowo-asfaltową al. Lipową osiągamy skraj wsi Gałów i szosę do Samotworu. Skręcając w lewo w ul. Parkową możemy dotrzeć po 340 m do ruin pałacu i kościoła.
Pierwotny zamek zbudowała w XVI w. rodzina von Seidlitz, został zniszczony w czasie wojny 30-letniej. Pałac odbudowano w XVIII w. na planie zbliżonym do podkowy, w latach 1861-74 powstało skrzydło zachodnie oraz narożne ganki i przybudówki. Elewacja łączy cechy gotyku, baroku i klasycyzmu. Przed wejściem widać most nad suchą fosą, obok stoją dwie oficyny, spichlerz i park. W 1998 r. pałac spłonął, obecnie znajduje się w ruinie. Do folwarku biegła przed 1945 r. bocznica wąskotorowej kolejki ze stacji Wrocław Leśnica do majątku w Zakrzycach.
Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP wzmiankowano w 1353 r., obecny gotycki pochodzi z 1509 r., przebudowano go ok. 1609 r. Jednonawowa budowla jest oskarpowana na narożach i nakryta sklepieniem sieciowym, posiada wieżę od zachodu. Na ścianach zachowała się piękna renesansowa dekoracja sgrafittowa. We wnętrzu znajdują się renesansowe i manierystyczne epitafia, jedno z nich upamiętnia Annę Marię von Niebelschietz (ok. 1630 r.), poza tym można zobaczyć barokowe ołtarze i konfesjonał z XVII/XVIII w. Przed kościołem stoi barokowa figura św. Jana Nepomucena.
Idziemy szosą przez polanę i las łęgowy u zbiegu Strzegomki i Bystrzycy. Za potężnym dębem przekraczamy obie rzeki i docieramy do Samotworu. Idziemy ul. Leśną, na skarpie widać pałac.
Klasycystyczny pałac zbudowano w latach 1776-81 dla Gottloba Albrechta von Saurma, najprawdopodobniej wg projektu Karla Gottharda Langhansa, przebudował go w 1919 r. Erich Grau. Po 1945 r. mieścił siedzibę Rolniczego Zakładu Doświadczalnego Akademii Rolniczej we Wrocławiu, później przeszedł w ręce prywatne. Urządzono tu hotel Pałac Alexandrów, obecnie zamknięty. Wewnątrz znajduje się bogata dekoracja stiukowa z ok. 1780 r. Portal z herbami hr. Karola Maurycego von Zedlitz-Trützchler und Falkenstein pochodzi z ok. 1836 r. Portyk ogrodowy przebudowany w 1919 r. zawiera herb Gottloba Albrechta von Saurmy. Wokół rozciąga się park krajobrazowy z końca XVIII w. Do pałacu prowadzi brama z 1866 r. z tarczą herbową Richthofena. Obok stoi folwark z 2. poł. XIX – pocz. XX w.
Docieramy do szosy nr 362 Kąty Wrocławskie – Wrocław (ul. Główna) i opuszczamy nią Samotwór. Idziemy granicą Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy i wkraczamy na teren Wrocławia (ul. Samotworska).
Przekraczamy Ryńkę, obok Stajni pod Topolami skręcamy w drogę polną, biegnącą skrajem Jarnołtowa. Docieramy do zabudowań Jerzmanowa, szutrową ul. Gałowską osiągamy główne skrzyżowanie.
Przecinamy szosę nr 362 i idziemy ul. Kośnego. Wkraczamy na teren działek, przekraczamy Mostem Ratyńskim Bystrzycę i przechodzimy pod wiaduktem obwodnicy Leśnicy. Docieramy na skraj Ratynia i skręcamy w ul. Wojska Polskiego. Osiągamy zabudowania Pustek, skręcamy w szutrową ul. Równą i w ul. Wyboistą, która zdecydowanie zasłużyła na swoją nazwę. Przecinamy dawną bocznicę do Wrocławskich Zakładów Materiałów Ogniotrwałych i przechodzimy tunelem dla pieszych na perony stacji Wrocław Leśnica, gdzie kończy się nasza trasa.
Stacja Wrocław Leśnica powstała na zbudowanej w 1844 r. przez Kolej Dolnośląsko-Marchijską linii Wrocław – Legnica, przedłużonej kilka lat później do Drezna i Berlina. Ok. 1860 r. linia otrzymała drugi tor, zelektryfikowano ją w latach 1984-85 na odcinku do Węglińca. Stacja posiada 3 perony i 6 torów oraz ślepy tor, prowadzący do rampy ładunkowej. Nastawnia dysponująca WL z pocz. XX w. została zamknięta podczas modernizacji stacji w latach 2012-13. Rozebrano wtedy budynek ekspedycji kolejowej. Ze stacji biegła bocznica do Wrocławskich Zakładów Materiałów Ogniotrwałych (Mosaikplattenfabrik Deutsch Lissa Villeroy & Boch), rozebrana w 2007 r. Przed 1945 r. zaczynała się tu wąskotorowa kolejka folwarczna do majątku w Zakrzycach, bocznica prowadziła także do elektrowni przy ul. Średzkiej.
Budynek dworca powstał ok. 1860 r. i posiada klasycystyczny charakter. W latach 1910-11 zbudowano położony najbliżej dworca peron, gdzie docierały pociągi podmiejskie z Wrocławia, 2 lata później powstały wiaty i przejścia podziemne. Budynek dworca został wyremontowany w latach 2010-11, w latach 2012-13 zmodernizowano stację i odnowiono wiaty. Przy przebudowie uszanowano zabytkowy charakter stacji, zachowano nawet dawną czcionkę na tablicach. Obok dworca stoi krasnal Kolejarz Leśnicki z 2013 r. i figura św. Katarzyny Aleksandryjskiej.