Żeby zobaczyć przebieg trasy kliknij ikonkę „zobacz wszystkie warstwy danych”
24,6 km 6.05 h
Ruda Sułowska – 2,5 km – Staw Przydrożny – 6,3 km – Hucisko – 1,3 km – Ruda Żmigrodzka – 0,6 km – Biedaszkowo – 3,5 km – Szarzyna – 1,6 km – Dąbki – 1,1 km – Niezgoda – 5,1 km – Grabówka – 2,6 km – Ruda Sułowska
Dojazd – Ruda Sułowska – sezonowe połączenia autobusowe Kolei Dolnośląskich z/do Milicza (linia D7 Wrocław – Oleśnica – Krotoszyn).
Okrężna trasa biegnie z kompleksu Naturum w Rudzie Sułowskiej, przez Rezerwat Stawy Milickie (Kompleks Ruda Sułowska) do Rudy Żmigrodzkiej ze Stawem Rudym. Następnie idziemy groblą dawnego Stawu Pańskiego do Szarzyny z grodziskiem i przez Kompleks Radziądz Rezerwatu Stawy Milickie do Rezerwatu Olszyny Niezgodzkie. Ostatni etap trasy biegnie przez Niezgodę i Stawy Niezgoda oraz Grabówkę i Staw Grabówka Duża z powrotem do Rudy Sułowskiej.
Trasa zaczyna się przy kompleksie Naturum w Rudzie Sułowskiej. Można tu skorzystać z sezonowych połączeń autobusowych, skomunikowanych z pociągiem Kolei Dolnośląskich w Miliczu.
Centrum Edukacyjno-Turystyczne Naturum, którego właścicielem jest Spółka Stawy Milickie SA, powstało przy gospodarstwie rybackim w Rudzie Sułowskiej. Głównym obiektem kompleksu jest trzygwiazdkowy hotel Naturum oraz Gospoda 8 Ryb, w której serwowane są potrawy z ryb ze Stawów Milickich. Można tu zwiedzić Muzeum Tradycji Rybactwa Stawów Milickich i Doliny Baryczy, obejmujące skansen narzędzi i urządzeń związanych z gospodarką stawową, udostępnionych przez Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu oraz Dom Rybaka. W skład CET wchodzi również: Zwierzyniec, Ścieżka Zmysłów, płuczka rybna i edukacyjny plac zabaw. Ruda Sułowska nosi miano „bocianiej wioski”, znajduje się tu największe skupisko gniazd bociana białego na Śląsku (10-12 par).
Pierwszy etap naszej trasy będzie prowadził czerwonym szlakiem rowerowym. Z hotelu Naturum idziemy chwilę szosą w stronę Sułowa, po czym skręcamy w boczną ulicę. Mijamy agroturystykę Głowaczówka i dawny młyn, po czym przecinamy Młynówkę Sułowską, zasilającą w wodę stawy Kompleksów Ruda Sułowska, Niezgoda i Radziądz. Na Młynówce znajduje się jaz z miejscem wodowania kajaków. Opuszczamy zabudowę wsi, jesteśmy w Kompleksie Ruda Sułowska Rezerwatu Stawy Milickie.
Rezerwat Stawy Milickie utworzono w 1963 r., ma powierzchnię 5298,15 ha (więcej niż niektóre parki narodowe) i składa się z kilku oddzielonych od siebie kompleksów: Radziądz, Jamnik, Ruda Sułowska, Stawno i Potasznia. Gniazduje tu ok. 120 gatunków ptaków, a 50 gatunków przebywa tu w czasie przelotów. W rezerwacie występują m.in.: kszyk, cyraneczka, gągoł, podgorzałka, kureczka nakrapiana, łabędź niemy, sieweczka rzeczna, żuraw, orzeł bielik, bocian czarny, czapla purpurowa i biała, jastrząb, kania czarna i ruda, kobuz, rybołów oraz trzmielojad. W 1995 r. Stawy Milickie zostały objęte Konwencją Ramsarską o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, w 2000 r. znalazły się w programie Living Lakes. Na terenie rezerwatu obowiązuje zakaz wstępu, można poruszać się jedynie drogami publicznymi i szlakami turystycznymi.
Kompleks Ruda Sułowska liczy 1139 ha i składa się z dwóch części – północnej i południowej, jesteśmy na skraju drugiej części. Część południowa ma ok. 250 ha powierzchni, znajdują się tu płytkie stawy narybkowe, napełniane wodą późną wiosną.
Mijamy kapliczkę z 2009 r. i wiatę, po czym docieramy do ścieżki dydaktycznej wokół stawów kompleksu z tablicami informacyjnymi. Idziemy asfaltową drogą, biegnącą groblą wśród stawów. Dla umocnienia grobli obsadzono ją aleją dębową, w drzewach żyją chronione owady – kozioróg dębosz i pachnica dębowa. Po prawej znajdują się Stawy: Płytki, Trójkątny, Bliźniaczy Mały, Bliźniaczy i Przydrożny, po lewej – Zimowy, Trześniówka Dolna A i B oraz Trześniówka Górna.
Stawy najbardziej atrakcyjne są wiosną, kiedy można tu zobaczyć rzadką kaczkę – podgorzałkę i jesienią. Od września na stawach Trześniówce Dolnej A i Płytkim tłumnie występują: płaskonosy, krakwy, cyraneczki, nurogęsi, łyski, perkozy dwuczube, łabędzie nieme i krzykliwe. W stawach hodowane są: najliczniejszy karp, amur biały oraz szczupak, który jako jedyny jest gatunkiem rodzimym. Karp wymaga dokarmiania paszami zbożowymi, razem z amurem do rozmnażania potrzebuje wylęgarni i tarlisk. Stawy zasiedlają różne rośliny wodne, występują tu zespoły rzęs i spirodeli wielokorzeniowej, żabiścieku pływającego oraz rdestnic. Na brzegach rośnie szuwar trzcinowy. Z owadów najliczniej występują przedstawiciele chrząszczy – pływak żółtobrzeżek i ważek – husarze i żagnice.
Opuszczamy ścieżkę dydaktyczną i docieramy do parkingu z miejscem odpoczynku przy szosie nr 439 Żmigród – Milicz. Idziemy dłuższą chwilę szosą, wkraczając w las, po czym skręcamy w drogę pożarową nr 85, pokrytą zniszczonym asfaltem. Przecinamy Drogę Goeringa (marszałek Rzeszy polował w okolicznych lasach) i Rów Paszkowy, łączący Młynówkę Sułowską z Kanałem Niezgodzkim.
Po dłuższej chwili docieramy do szosy Niezgoda – Ruda Żmigrodzka, gdzie zmieniamy szlak na zieloną ścieżkę dydaktyczną wokół Rudy Żmigrodzkiej z tablicami informacyjnymi. Mijamy przysiółek Hucisko, sięgał tu dawniej Staw Rudy, osuszony w XIX w. i przeznaczony pod uprawy leśne. Wkraczamy do Rudy Żmigrodzkiej, nazwa wsi wzięła się od eksploatowanej tu od XIII w. rudy darniowej. Mijamy Centrum Diagnostyki i Leczenia Chorób Koni oraz agroturystykę Agrotrans. Docieramy do głównego skrzyżowania z krzyżem, gniazdem bocianim i dawną gajówką. Idziemy nadal szosą, koło zabytkowego krzyża można skręcić w lewo i dojść 230 m do punktu widokowego nad Stawem Rudym.
Trasa dojściowa biegnie obok dawnej szkoły z ok. 1920 r., w której urządzono kaplicę św. Józefa oraz boiska. Staw Rudy położony jest w Kompleksie Ruda Żmigrodzka Stawów Milickich. Istniał już wcześniej, jednak osuszono go w XIX w. Staw odtworzono w 1980 r. na powierzchni 150 ha. Usypano wtedy kilka wysp lęgowych, zamieszkanych przez mewy śmieszki, rybitwy rzeczne i różne gatunki kaczek (krzyżówki, głowietniki, czernice). Gniazdują tu: gęgawa, podgorzałka, żuraw, mewa czarnogłowa i brzegówka, występują też łabędzie nieme i czaple siwe. Na stawie polują gnieżdżące się w okolicznych lasach ptaki drapieżne: bielik, kania czarna i ruda. Podczas migracji i odłowów ryb można spotkać tu ptaki siewkowate oraz kaczki i perkozy. Na stawie urządzono prywatne łowisko karpiowe.
Opuszczamy zabudowania głównej części wsi i przecinamy kanał odprowadzający do Baryczy wodę ze Stawu Rudego. Wkraczamy do przysiółka Biedaszkowo, stoją tu dwie kapliczki – jedna słupowa z figurą NMP i druga, wkopana w ziemię, z wizerunkiem kobiety z dzbanem. Skręcamy w boczną ulicę, pozostawiając szosę biegnącą w kierunku wsi Osiek. Przecinamy ponownie kanał odprowadzający do Baryczy wodę ze Stawu Rudego, koło zabytkowej kapliczki słupowej z figurą Jezusa opuszczamy Biedaszkowo. Drogą bitą przecinamy Kanał Ługa, łączący Młynówkę Sułowską z Baryczą. Gruntową drogą pożarową nr 94 wkraczamy na groblę, biegnącą przez podmokłe łąki nad Baryczą.
Grobla wyznaczała dawny Staw Pański, wzmiankowany w 1676 r. W XIX w. częściowo go osuszono, zamieniając na pola uprawne, ostatecznie zniknął po 1945 r. W latach 90. XX w. na części jego terenu Jan Krzysztof Raftowicz założył mniejsze prywatne stawy – Krzysztof Dolny i Leśny w południowej części oraz Górny, Łąkowy i Tomasz w północnej. Grobla obsadzona jest aleją dębową, stanowiącą cenne środowisko przyrodnicze dla owadów.
Wkraczamy w okresowo zalewany wodą las łęgowy i idziemy równolegle do brzegu stawu Krzysztof Dolny. Po dłuższej chwili schodzimy z przerwanego przez powódź wału i pokonujemy strumień drewnianą kładką. Wracamy na wał, idąc wzdłuż brzegu Stawu Leśnego. W runie występują tu: szczawik zajęczy, gajowiec żółty, czosnaczek pospolity, wilczomlecz sosnka oraz oraz chroniona konwalia majowa. Przecinamy Kanał Kokot, biegnący od Ługi i docieramy do szosy Radziądz – Ruda Żmigrodzka w przysiółku Szarzyna.
Po przecięciu szosy można tu podejść 150 m niewyraźną ścieżką do położonego nad brzegiem stawu grodziska stożkowego z XII-XIII w.
Przy drewnianym domu ze studnią skręcamy w szutrową Szwedzką Drogę, której nazwa nawiązuje do czasów wojny 30-letniej (1618-48) i przemarszów wojsk szwedzkich.
Przez las docieramy do zatoki Stawu Jeleniego III.
Staw Jeleni III ma powierzchnię 157 ha i duży obszar szuwarów wzdłuż brzegów. Na jego środku znajduje się wyspa szuwarowa, będąca miejscem lęgów, dzięki czemu akwen zaliczono do stawów lęgowiskowych, objętych rezerwatem ścisłym. Występują tu: czapla siwa, kormoran, żuraw, gęgawa, gęś zbożowa i białoczelna, bielik, sokół wędrowny oraz rzadkie: podgorzałka, bąk, bączek, zielonka, gęś krótkodzioba i mała, bernikla białolica i rdzawoszyja. Podczas odłowów ryb na dnie żerują: czajka, brodziec śniady, biegus zmienny i rdzawy, kulik wielki, szlamnik, piaskowiec i szablodziób. Po drugiej stronie znajdował się Staw Pański (Herrn-Teich), sięgający do Szwedzkiej Drogi, obecnie podzielony na kilka mniejszych zbiorników.
Opuszczamy granicę rezerwatu Stawy Milickie (Kompleks Radziądz), idąc przez zabagniony łęg jesionowo-olszowy. Przy tablicy ścieżki dydaktycznej skręcamy w drogę gruntową, którą docieramy do szosy Ruda Żmigrodzka – Niezgoda przy granicy Rezerwatu Olszyny Niezgodzkie.
Rezerwat Olszyny Niezgodzkie utworzono w 1987 r. na powierzchni 74,28 ha. Chroni on naturalny obszar bagiennych olszyn nad rzeką Ługą. W rezerwacie występuje zespół olsu porzeczkowego o budowie kępowo-dolinowej. W dębach żerują tu larwy chronionego kozioroga dębosza. W rezerwacie rośnie 276 gatunków roślin, w tym chronione: bluszcz pospolity, kalina koralowa, kruszyna pospolita, porzeczka czarna, konwalia majowa, sromotnik bezwstydny oraz sztucznie wprowadzony jarząb szwedzki. Rezerwat obejmuje dawny zwierzyniec łowiecki Hatzfeldtów, przed 1945 r. istniał tu rezerwat Ługa (Die Luge), obejmujący o wiele większą powierzchnię 250 ha. Niestety później sporą część bagien osuszono, prowadząc gospodarkę leśną. Obecnie rezerwat obejmuje północno-zachodnią część dawnych bagien.
Opuszczamy ścieżkę dydaktyczną, idziemy wijącą się groblą szosą do pomnikowego dębu o obwodzie 675 cm.
Na wylocie Szwedzkiej Drogi dochodzi szlak niebieski, którym będziemy szli do Grabówki. Mijamy okazały dąb, po prawej ciągnie się granica rezerwatu Olszyny Niezgodzkie.
Po chwili opuszczamy las i rezerwat, osiągając przysiółek Dąbki, należący do Niezgody. Obok krzyża z ławką przecinamy szosę Żmigród – Milicz, idziemy skrajem lasu drogą do Wilkowa.
Docieramy do zagrody, gdzie znajdowała się niegdyś owczarnia – pasterstwo owiec w Dolinie Baryczy było przed 1945 r. mocno rozwinięte. Drogą polną osiągamy centrum Niezgody, położone przy szosie Żmigród – Milicz. Nazwa wsi odnosi się do sporów granicznych między baronatem żmigrodzkim i milickim. Znajduje się tu świetlica wiejska w budynku dawnej gospody i pomnik pomordowanych 12 kwietnia 1944 roku przez Ukraińców z OUN i UPA mieszkańców wsi Hucisko i Miedziaki.
Mijamy parking i tablicę informacyjną ścieżki dydaktycznej Trzy Stawy, okrążającej Stawy Niezgoda, którą będziemy teraz podążać. Koło dawnego młyna przecinamy Młynówkę Sułowską, biegnącą od Baryczy w Sułowie i doprowadzającą wodę do kompleksów stawów Radziądz i Niezgoda. Obok znajduje się punkt widokowy na Staw Niezgoda I, można tu podejść 150 m do Czatowni pod Kormoranem, umożliwiającej obserwację ptaków.
Staw Niezgoda wzmiankowany był w 1591 r. jako Olszowy, w XVII w. pojawiła się obecna nazwa. Pierwotnie liczył ponad 220 ha, w latach 60. XX w. podzielono go na dwa mniejsze akweny – Niezgoda I liczący 112 ha i Niezgoda II liczący 65 ha.
Idziemy bitą drogą wzdłuż Stawu Niezgoda I i II. Docieramy w pobliże wsi Olsza, po czym drogą gruntową wzdłuż Stawu Niezgoda II i skrajem lasu docieramy do asfaltowo-szutrowej szosy Niezgoda – Grabówka.
Wkraczamy na teren gminy Milicz i osiągamy zabudowania Grabówki. Przecinamy kanał, odprowadzający do Młynówki Sułowskiej wodę ze Stawów Mewich i docieramy do szosy z Olszy. Mijamy budynek dawnej gospody, w którym urządzono świetlicę wiejską i zabytkowy dom – dawny sklep. Po chwili docieramy do przystanku z krzyżem i okazałym dębem, koło agroturystyki Nad Stawem. Tutaj opuszczamy szlak niebieski i idziemy dalej szosą w kierunku Rudy Sułowskiej. Na skraju Grabówki znajduje się miejsce odpoczynku, wkraczamy tu w granice Rezerwatu Stawy Milickie (Kompleks Ruda Sułowska).
Kompleks Ruda Sułowska liczy 1139 ha i składa się z dwóch części – północnej i południowej. Znajdujemy się w części północnej rezerwatu, którą tworzą dwa Stawy Mewie, dwie Grabówki, Staw Prostokątny, Środkowy i pięć Stawów Wąskich. Staw Grabówka założono w XVII w., w wyrobisku pozostałym po wydobyciu rudy darniowej, przetapianej w pobliskiej Rudzie Sułowskiej. Akwen liczył niegdyś 230 ha powierzchni, obecnie ok. 100 ha. Staw został w latach 70. XX w. pogłębiony, z pozostałego materiału usypano kilka wysp.
Idziemy groblą między stawem Grabówka Duża i grupą mniejszych Stawów Wąskich. Za kompleksem mniejszych stawów docieramy do Rudy Sułowskiej, której nazwa odnosi się dawnych kuźni, wykorzystujących miejscową rudę darniową. Po prawej mijamy budynki gospodarstwa rybackiego, po lewej znajduje się łowisko ryb. Osiągamy Hotel Naturum, gdzie nasza trasa się kończy.