Środa Śląska - ratusz Miasto powiatowe (9 tys. mieszkańców), położone na Wysoczyźnie Średzkiej. Osada targowa powstała tu w X/XI w. Prawa miejskie nadane przez księcia Henryka Brodatego w 1208 r., na ich wzór wiele miast było lokowanych później na tzw. prawie średzkim. W latach 1277-1311 w księstwie legnickim, potem wróciło do dzielnicy wrocławskiej. W 1428 r. spalone przez husytów, już od 1523 r. ośrodek luteranizmu. Zniszczone w czasie wojny 30-letniej i w 1945 r.
Warto zobaczyć:
Kościół św. Andrzeja wzmiankowany w 1233 r., obecny z 2. poł. XIII w., prezbiterium z lat 1378-88. W 1623 r. zniszczono dach i sklepienia, które odbudowano w 1645 r. a całość przebudowano w 1670 r., ok. 1830 r. dostawiono część zachodnią. Wyposażenie wnętrza z XVII/XVIII w. Obok wolno stojąca gotycka dzwonnica. Na murach zespół renesansowych epitafiów. Przy kościele od strony Rynku stoi figura św. Jana Nepomucena poświęcona 16 maja 1729 r., prawdopodobnie dłuta świdnickiego rzeźbiarza Tobiasza Stahlmayera.
Kościół Podwyższenia Krzyża Św., pofranciszkański, wzmiankowany w 1310 r. budowany od 1378 r. do XV w., odbudowany po zniszczeniach w latach 1620-75, w 1810 r. zamieniony na magazyn, w 1902 r. rozebrano przebiterium. W 1933 r. odbudowany z dodaniem modernistycznej wieży. Obok dawny klasztor franciszkanów.
Ratusz z I poł. XIV w., gruntownie przebudowany na pocz. XVI w., stanowi zespół budynków zgrupowanych wokół dziedzińca. Późnogotycki profilowany szczyt z herbem miasta odsłonięto na pocz. XX w. Wieża z XIV w. zwieńczona barokowym hełmem. W budynku mieści się Muzeum Regionalne, prezentujące Skarb Średzki, odkryty w 1988 r. w czasie prac budowlanych. Są to monarsze klejnoty ze złotą koroną z orłami, ozdobioną szlachetnymi kamieniami, ukryte w 1348 r. w czasie epidemii dżumy. Godziny otwarcia
Rynek o podłużnym kształcie, świadczącym o targowej genezie miasta. Wzdłuż niego stoją zabytkowe kamienice, głównie z XIX w Pomnik Rolanda z 1913 r., wystawiony w setną rocznicę zwycięstwa nad Napoleonem.
Kościół Narodzenia NMP
romański z lat 1221-32, stanowiący pozostałość po leprozorium (szpitalu dla trędowatych). W latach 1349-1535 własność benedyktynów. Przebudowany w XVII w., poźniej służył za magazyn, odbudowany w latach 1964-65. Wewnątrz rzeźba MB Średzkiej z winogronami z II poł. XIV w. oraz figury św. Jadwigi i św. Andrzeja z 1480 r. Obok trzy krzyże pojednania.
Pałac z 1870 r., otoczony 140-letnim parkiem z fontanną.
Mury obronne z k. XIII-XIV w., zachowane z kilkoma basztami głównie od strony południowej. Od strony północnej stoi przy nich dawny pomnik poległych w 1. wojnie światowej. Liczne budynki użyteczności publicznej z XIX-pocz. XX w.
Kaplica cmentarna z ok. 1880 r.
Poczta na ul. Kolejowa 25 z l. 1886-88.
Dawny cmentarz żydowski, założony w 1844 r., zajmował powierzchnię 0,21 ha. Cmentarz znajduje się przy ul. Górnej. Został zniszczony w XX w., a na jego miejscu wybudowano szkołę. W 2001 r. na terenie pocmentarnym ustawiono pomnik ku czci pochowanych tam osób.
Staw Kajaki, w jego pobliżu stoi krzyż pojednania.
Stacja kolejowa otwarta w 1844 r. na linii Wrocław – Legnica, położona kilka km od centrum miasta, na granicy Środy Śląskiej i wsi Szczepanów. W 1926 r. otwarto boczną linię prowadzącą do centrum miasta, zamkniętą w 1966 r. i rozebraną dwa lata później.
Ul. Wrocławska – zabytkowy dom w formie neogotyckiego pałacyku, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 z lat 1920-29 i Starostwo Powiatowe, na skrzyżowaniu z ul. Parkową zabytkowy budynek Prokuratury z 1898 r.
Ul. Legnicka
Miasto otoczone jest od wschodu przez duży kompleks sadów owocowych.
[mapsmarker marker=”53″]