Prószków - zamek
Miasto (2691 mieszkańców) w powiecie opolskim, położone na Równinie Niemodlińskiej, przy skrzyżowaniu szos Opole – Biała – Prudnik i Wawelno – Zimnice Wielkie. Wzmiankowane w 1250 r., od XVI w. było ośrodkiem rozległych dóbr hr. Prószkowskich, którzy nadali miejscowości w 1560 r. prawa miejskie. Rozwijało się tu hutnictwo rud darniowych, w latach 1763 – 1853 działała manufaktura fajansów. W 1769 r., po śmierci ostatniego z Prószkowskich miasto przeszło na własność Dietrichsteinów, a w 1783 r. zostało zakupione przez kr. pruskiego. W 1863 r. Prószków utracił prawa miejskie. Podczas plebiscytu w 1921 r. 1587 osób głosowało za Niemcami, 151 za Polską. 29 lipca 1921 r. odnotowano tu najwyższą temperaturę na dzisiejszych ziemiach polskich – 40,2 stopnia. W 2004 r. Prószków odzyskał prawa miejskie.
Warto zobaczyć:
Zamek Prószkowskich. Wg tradycji drewniana warownia powstała tu w 1250 r. W 1563 r. Jerzy Krzysztof Prószkowski wzniósł renesansowy zamek z krużgankowym dziedzińcem i systemem fortyfikacji. Elewacje ściany północno-zachodniej ozdobiono sgraffitami, przedstawiającymi sceny batalistyczne, rodzajowe i mitologiczne. W 1613 r. dobudowano salę biblioteczną, koncertową i teatralną. W czasie wojny 30-letniej zamek został spalony w 1644 r. przez szwedzkie oddziały feldmarszałka Lenarta Torstenssona. W 1677 r. Jerzy Krzysztof II Prószkowski rozpoczął odbudowę, która przebiegała pod kierunkiem włoskiego sztukatora i architekta, Jana Sergano. Powstały wtedy dwie wieże nad skrzydłem czołowym, alegoryczne figury w niszach okiennych Sali Rycerskiej i stiuki na jej sklepieniach. Na pocz. XVIII w. w zamkowej kaplicy umieszczono barokowy ołtarz. Hr. Leopold Prószkowski, ostatni z rodu, zginął 10 maja 1769 r. we Wrocławiu, w pojedynku z hr. Zedlitz. Zamek przeszedł na własność ks. Karola Maksymiliana von Dietrichstein, od którego kupił go w 1783 r. król Fryderyk II za 333.333 i 1/3 dukata. Specjalnie na tą okazję wybito w królewskiej mennicy 1/3 dukata. W zamku umieszczono różne instytucje, od 1930 r. mieści się w nim oddział szpitala św. Wojciecha dla upośledzonych umysłowo, obecnie Dom Pomocy Społecznej. Zamek posiada 4 skrzydła z częściowo arkadowym dziedzińcem pośrodku. Po obu stronach wieże nakryte barokowymi hełmami, nad portalem herb Prószkowskich. Przed zamkiem nowa figura Ceres, wykonana na wzór starszej, która uległa kradzieży.
Kościół św. Jerzego. Pierwotny, drewniany, wzmiankowany w 1443 r., w 1578 r. wzniesiono murowany z fundacji hr. Jerzego Prószkowskiego. Spalony w 1644 r. przez Szwedów, odbudowany w 1687 r. w stylu barokowym przez Jana Sergano wraz z synami. Wewnątrz stiukowe rzeźby śś. Piotra i Pawła z XVII w., barokowy ołtarz główny, trzy ołtarze boczne, ambona i loża kolektorska Prószkowskich. Przed kościołem figura św. Jana Nepomucena. Obok plebania, odbudowana przez Dietrichsteinów w 1770 r. po pożarze z 1757 r.
Kościół poewangelicki. Gmina ewangelicka powstała w Prószkowie w 1793 r., kościół zbudowano w 1866 r. Po 1945 r. plebanię przekształcono w Ośrodek Zdrowia, ostatnie nabożeństwo w kościele odbyło się w 1978 r.
Browar, założony w 1870 r. przez Juliusza Krombholtza, miesięczna produkcja sięgała w nim 800 hektolitrów piwa, które eksportowane było nawet do USA. Niestety zaprzestał działalności, po popadnięciu właściciela w długi.
Kaplica z figurą św. Jana Nepomucena z 1877 r., koło mostku na Prószkowskim Potoku, ufundowana przez Haumanna.
Muzeum Kowalstwa, ulokowane w dawnej kuźni.
Rynek, na którym znajduje się restauracja Zamkowa z poł. XVIII w. z zachowanymi łukowymi sklepieniami.
Dom przy ul. Korfantego 1 z k. XVIII w.
W dzielnicy Pomologia w 1847 r. z inicjatywy Gustawa Stolla, powstała Królewska Akademia Rolnicza, od 1868 r. Królewski Instytut Pomologiczny. W 1878 r. założono park – obecnie arboretum, w którym można zobaczyć unikatowe rośliny, rosnące na obszarze 17 ha. Po wojnie działało tu Państwowe Technikum Ogrodnicze, od 1969 r. w nowych budynkach funkcjonuje Zespół Szkół Ogrodniczych. Naprzeciwko dawny zajazd z pocz. XX w.