Miasto powiatowe (10 tys. mieszkańców) w województwie opolskim, położone nad rzeką Stobrawą, przy szosie i linii kolejowej Kluczbork – Lubliniec. Znaleziono tutaj ślady osadnictwa z epoki neolitu. Wzmiankowane w dokumencie biskupa Wawrzyńca z 1226 r. jako gród kasztelański. Przed 1292 r. lokowano miasto na prawie niemieckim, zajęte później przez książąt opolskich. W 1395 r. istniały już mury miejskie, w 1450 r. książę niemodlińsko-strzelecki Bernard przeniósł tu swoją rezydencję i odnowił przywilej lokacyjny. Po 1532 r. własność rodzin von Bees i von Gaschin. W XVII-XVIII w. zniszczone w czasie wojny 30-letniej i wojen śląskich. W 1708 r. miała miejsce wielka epidemia dżumy. Od 1816 r. siedziba powiatu. W czasie Wiosny Ludów (1848-49) doszło do zamieszek. W 1883 r. doprowadzono linię kolejową z Kluczborka, w 1884 r. przedłużoną do Lublińca, w 1899 r. uruchomiono linię wąskotorową do Praszki, którą przebudowano w 1928 r. w linię normalnotorową. Toczyły się tu walki III powstania śląskiego w 1921 r. W czasie II wojny światowej znajdowały się tutaj filie obozu Stutthof, miasto znacznie zniszczono w 1945 r. W latach 1975-1998 w województwie częstochowskim, od 1999 r. ponownie w opolskim.
Warto zobaczyć
Kościół św. Michała, pierwotny drewniany z 1. poł. XIII w., obecny z 1374 r. fundacji księcia opolskiego Władysława II, przebudowany w poł. XVII w. na barokowy. W 1856 r. zbudowano wieżę. Zachował się gotycki portal z XIV/XV w. Wewnątrz wczesnobarokowy ołtarz główny z obrazem św. Michała, ołtarze boczne Trójcy Świętej i MB Szkaplerznej z XVIII w., barokowa ambona. W prezbiterium dekoracja stiukowa z 1657 r. Obok kościoła plebania z 1659 r., przebudowana w 1826 r., stojąca na miejscu dawnego zamku.
Neobarokowy kościół Bożego Ciała z 1913 r. W latach 1450-78 zbudowano tu drewniany kościół szpitalny Ciała Chrystusowego. Kościół płonął w latach 1624 i 1642. W 1910 r. przeniesiono go do Gronowic, gdzie spłonął w 1995 r. Obecny kościół zbudował ks. Bruno Alexander (1869-1916), wewnątrz plafony sufitowe, ołtarz główny z Komunią Apostołów, ołtarze boczne NMP i św. Józefa.
Kościół ewangelicki Krzyża Chrystusowego z 1853 r. zbudowany przez pastora Leopolda Polko (1815-91). Wysłał on do wszystkich duchownych ewangelickich w Niemczech wierszowane prośby o datki „Ich bitte um einen Pfennig”, dlatego kościół nazwano „groszowym” – „pfennigowym”.
Drewniany kościół odpustowy św. Anny położony 1,5 km na północ od miasta. Wg legendy w tym miejscu zbóje napadli mieszczkę oleską, która schroniła się pod sosną polecając się opiece św. Anny. W 1444 r. postawiono tu niewielką kaplicę, rozbudowaną w 1518 r. do rozmiarów kościoła. W latach 1669-1670 mistrz ciesielski Marcin Snopek zbudował pięć promieniście rozłożonych kaplic. Zostały one połączone z głównym kościołem, a widziane z góry przypominają pięciopłatkową różę z herbu Olesna. W 1707 r. zbudowano zakrystię. Wieża zwieńczona baniastym hełmem z oszalowanymi ścianami. Wokół kościoła soboty wsparte na słupach. Dach kryty gontem. We wnętrzu: kopia późnogotyckiego tryptyku z pocz. XVI w. w ołtarzu głównym (oryginał skradziono w 1994 r.), gotyckie rzeźby św. Anna Samotrzecia i Pieta, późnorenesansowa ambona z pocz. XVII w. W kaplicach ołtarze: późnorenesansowy z pocz. XVII w., barokowe z XVII-XVIII w. i regencyjny z pocz. XVIII w. Wokół kościoła cmentarz z XVII-wiecznymi nagrobkami i neogotycką kaplicą. Do uroczyska Siedem Źródeł prowadzi droga krzyżowa.
Cmentarz komunalny z pomnikiem lotników polskich, zestrzelonych w 1939 r. nad Wojciechowem.
Cmentarz żydowski założony na pocz. XIX w. z najstarszym nagrobkiem z 1821 r. Dom przedpogrzebowy z 1868 r., synagoga z lat 1887-89 została spalona w 1938 r.
Średniowieczne mury obronne, z XIV/XV w., w większości rozebrane w XVII w., największe fragmenty zachowały się przy ul. J. Lompy.
Oleskie Muzeum Regionalne ze zbiorami z zakresu archeologii, etnografii i historii Ziemi Oleskiej. Mieści się w barokowej kamienicy z 2 poł. XVIII w. przy ul. J. Jaronia 7.
Strona muzeum
Klasycystyczny ratusz z lat 1820-21 autorstwa opolskiego architekta Ernesta Friebela, zbudowany na miejscu wcześniejszego z XVII w. Spalony w 1945 r., odbudowany bez wieży. Od frontu portyk kolumnowy zwieńczony trójkątnym przyczółkiem. Obecnie siedziba Urzędu Stanu Cywilnego.
Kolumna maryjna z 1697 r. na Rynku, postawiona przez nękanych nieszczęściami mieszczan.
Figura św. Jana Nepomucena z 1753 r. na Rynku, ufundowana przez augustianina Leopolda Ignacego Labora z wdzięczności za uzyskanie godności infułata.
Wieża ciśnień z okresu międzywojennego.
Kolumna morowa przy ul. Wielkie Przedmieście z renesansowym zwieńczeniem z pocz. XVII w. Kolumna pełniła również funkcję słupa drogowego, usytuowanego przy bramie miejskiej.
Krzyż morowy, upamiętniający miejsce pochówku ofiar dżumy z 1708 r.
Budynek stacji kolejowej z 1922 r., kiedy został odbudowany po zniszczeniach III powstania śląskiego w 1921 r.
[mapsmarker marker=”5″]