18,3 km, 4.30 h
Bielany Wrocławskie – 6,6 km – Tyniec Mały – 3,4 km – Biskupice Podgórne – 1,6 km – Bliż – 0,7 km – Baranowice – 1,7 km – Pietrzykowice – 1,5 km – Jaszkotle – 2,8 km – Smolec
Dojazd – stacja Bielany Wrocławskie na linii Wrocław – Świdnica, stacja Smolec na linii Wrocław – Wałbrzych – Jelenia Góra
Odcinek żółtego Szlaku Wokół Wrocławia im. Bronisława Turonia, trasa biegnie przez Równinę Wrocławską terenami rolniczymi z rozbudowanymi podwrocławskimi osiedlami i strefami przemysłowo-logistycznymi. Nawierzchnia głównie asfaltowa z krótkimi odcinkami dróg szutrowych, bitych i gruntowych. Trasa nadaje się także dla rowerzystów.
Trasa zaczyna się na stacji Bielany Wrocławskie.
Stacja Bielany Wrocławskie położona jest na linii Wrocław – Świdnica, otwartej przez koleje pruskie w 1884 r. na odcinku do Pustkowa Żurawskiego, rok później przedłużonej do Sobótki Zachodniej, a w 1898 r. do Świdnicy. W 1910 r. odcinek Wrocław – Kobierzyce zyskał drugi tor, zlikwidowany w 1945 r. Linia w 2000 r. została zamknięta dla ruchu pasażerskiego, kursowały tędy pociągi towarowe do kamieniołomów w Sobótce Zachodniej. W 2022 r. po remoncie ponownie otwarto połączenia pasażerskie.
W Bielanach Wrocławskich znajdowała się stacja, do której docierały linie wąskotorowe, prowadzące z okolicznych wsi i cukrowni na Klecinie. Na plac przeładunkowy zwożono produkty rolne, głównie buraki cukrowe. W latach 50. XX w. stację Bielany Wrocławskie zredukowano do przystanku, obecnie znajduje się tu mijanka. Budynek dworca pochodzi z lat budowy linii, obecnie pełni funkcje mieszkalne. Do budynku dostawiono parterowy magazyn towarowy.
Idziemy do głównej ul. Kolejowej (szosa ze Ślęzy), którą biegnie żółty Szlak Wokół Wrocławia im. Bronisława Turonia. Mijamy późnobarokowy spichlerz z mansardowym dachem z poł. XVIII w. i dawną szkołę ewangelicką z pocz. XX w. (nr 2). Docieramy do skrzyżowania z główną ul. Wrocławską, którą biegła stara szosa Wrocław – Kłodzko. Można tu podejść 240 m w prawo do dworu.
Renesansowy dwór murowano-ryglowy pochodzi z ok. 1600 r. i był przebudowywany po zniszczeniach wojennych w XVII w. Obiekt otoczony jest fosą, w 1849 r. wokół powstały okazałe zabudowania folwarczne. Po 1945 r. działał tu PGR, obecnie kompleks znajduje się w rękach prywatnych. W przebudowanych budynkach folwarcznych ulokowano sklepy i hurtownie, sam dwór jest w remoncie. W parku znajduje się lapidarium rzeźb.
Przechodzimy na światłach przez ul. Wrocławską do kościoła.
Późnogotycki kościół św. Andrzeja Apostoła z lat 1520-30 wzniesiono na miejscu starszego drewnianego. Świątynię rozbudował w latach 1621-22 właściciel wsi Hans Uthmann, kolejna przebudowa miała miejsce w latach 1742-68. Wewnątrz znajdują się: gotyckie sakramentarium i fragment ołtarza z ok. 1400 r., gotycko-renesansowe stalle oraz barokowy ołtarz główny. Na południowej ścianie można zobaczyć płytę nagrobną Anny Uthmann z XVII w. z 16 herbami w dwóch rzędach. Obok kościoła położone jest grodzisko stożkowe z XII-XIV w. z okazałym dębem i budynek plebanii.
Skręcamy w ul. Słoneczną, pod nr 2 znajduje się dawna szkoła katolicka. Na początku ul. Tęczowej dochodzi do nas ścieżka rowerowa z wrocławskiej Kleciny. Idziemy przez rozbudowującą się strefę przemysłowo-magazynową. Po kolejnym skręcie w ul. Logistyczną, mijamy duże centra logistyczne (Panattoni i Amazon). Opuszczamy Bielany Wrocławskie lokalną drogą asfaltową, którą docieramy do zagajnika. Na jego południowym skraju skręcamy w drogę gruntową idąc chwilę skrajem lasu. Odcinek ten bywa uciążliwy, można go obejść kierując się dalej prosto i skręcając w następną drogę asfaltową w prawo. Na końcu zagajnika skręcamy w drogę polną, docierając do lokalnej drogi asfaltowej. Przechodzimy pod wiaduktem łącznika S8 do Autostradowej Obwodnicy Wrocławia.
Idziemy drogą dojazdową wzdłuż obwodnicy i mijamy Staw Cegielnia.
Docieramy do Tyńca Małego i szosy z Domasławia, gdzie skręcamy w ul. Domasławską. Idziemy szosą lekko pod górę przez rozbudowującą się wieś, mijając cmentarz z kaplicą. Obok kaplicy stoi tablica z krzyżem, upamiętniającym przechodzący przez wieś w 1945 r. Marsz Śmierci ewakuowanych więźniów obozów koncentracyjnych, ufundowana przez mieszkańców wsi w 2006 roku. Mijamy dawną szkołę, w której ulokowano dzienny dom seniora i bibliotekę, po czym docieramy do kościoła.
Gotycki kościół Wniebowzięcia NMP z 1516 r. przebudowano w 1593 roku. Świątynia posiada lekko przekrzywioną wieżę. Barokowy wystrój wnętrza z 2. poł. XVIII w. regotyzowano w 1931 r. Poza tym znajduje się w nim późnogotyckie sakramentarium z 1516 r., manierystyczna ambona z pocz. XVII w. i chrzcielnica z XVIII w. W ołtarzu głównym stoi najstarsza w Polsce figura MB Fatimskiej z 1936 r., ufundowana przez Marię Josephę von Ruffer. Na południowej ścianie widać ślad po kuli armatniej z czasów wojny 30-letniej. Obok kościoła stoi słupowa kapliczka kamienna z piaskowca ze współczesnym wizerunkiem Chrystusa.
Osiągamy główną szosę (ul. Świdnicka), którą biegła stara szosa Wrocław – Świdnica. Na skrzyżowaniu stoi dawne schronisko dla rowerzystów Radler-Herberge Sportheim Tinz z XIX/XX w., w latach 1954-72 obiekt pełnił funkcję siedziby Gromadzkiej Rady Narodowej, a obecnie świetlicy wiejskiej. Mijamy dawną remizę i skręcamy w ul. Biskupicką. Idziemy przez osiedle domków jednorodzinnych, na końcu którego mijamy niedawno wybudowany zespół szkolno-przedszkolny. Drogą gruntową opuszczamy Tyniec Mały i docieramy do obwodnicy wsi, którą biegnie szosa Wrocław – Świdnica. Przecinamy deptakiem dwa ronda – na głównej szosie i drodze dojazdowej do strefy przemysłowej.
Idziemy bitą ul. Tyniecką, lekko pofalowanym terenem, skrajem dużej strefy przemysłowej, zajętej głównie przez fabryki koncernu LG. Ulica przechodzi w szutrową, przecinamy szosę z Małuszowa do węzła autostradowego Pietrzykowice i docieramy do Biskupic Podgórnych. Idziemy ul. Polną przez wieś, mijamy kapliczkę i rozległy kompleks pałacowo-parkowy.
Barokowy pałac zbudowano w 1. poł. XVIII w., w 1897 r. został gruntownie przebudowany na neorenesansowy. Ma plan czworoboku z ryzalitem frontowym, nakryty jest dachem dwuspadowym. Obecnie jest wyremontowany przez prywatnego właściciela, który na terenie dawnego folwarku założył obiekt noclegowy. Mniejszy folwark zachował się po drugiej stronie ulicy.
Opuszczamy Biskupice Podgórne, idziemy lokalną szosą do wiaduktu nad autostradą A4 Wrocław – Legnica, gdzie wkraczamy na teren gminy Kąty Wrocławskie. Przed nami wieś Bliż.
Bliż to mała wieś wzmiankowana w 1245 r., do sekularyzacji w 1810 r. należała do biskupstwa wrocławskiego. Od lat 90. XIX w. do 1945 r. właścicielami była rodzina von Johnstonów z Zabrodzia, uprawiano tu buraki cukrowe dla Cukrowni Pietrzykowice.
Szlak skręca w ul. Słoneczną, warto jednak iść dalej szosą, którą docieramy do folwarku z pałacem.
Eklektyczny pałac pochodzi z XIX/XX w., obecnie został częściowo odremontowany przez mieszkańców. Wokół rozciąga się folwark i park angielski z tego samego okresu.
Na skrzyżowaniu z kapliczką wracamy na szlak i opuszczamy Bliż, by dotrzeć po chwili do Baranowic.
Baranowice to mała wieś wzmiankowana w 1341 r. Pod koniec XVIII w. należała do von Baudisów, a od 1858 r. do von Tempskych.
Na pierwszym skrzyżowaniu znajduje się dawna gospoda Andersa (nr 15) z kapliczką, na kolejnym – wjazd do dawnego pałacu.
Dawny pałac z poł. XIX w., na przełomie XIX i XX w. został rozbudowany o część wschodnią. W wyniku licznych przebudów zatracił cechy stylowe, obecnie służy celom mieszkalnym. Nad wejściem znajduje się kartusz herbowy, prawdopodobnie rodu von Tempskych. Obok stoi folwark, w murze oficyny nr 14 zachował się kartusz herbowy, najprawdopodobniej rodu von Baudis.
Mijamy zabytkowy krzyż i małe stawy, po czym opuszczamy Baranowice, przecinając potok Kasina. Po chwili docieramy do ruchliwej głównej szosy Kąty Wrocławskie – Wrocław (zalecana ostrożność) i Pietrzykowic. Na początku wsi zaczyna się chodnik.
Pietrzykowice wzmiankowane były w 1264 r., kiedy zostały lokowane na prawie średzkim. Od XVII w. do 1937 r. wieś była znana pod nazwą Polnisch Peterwitz. Do sekularyzacji w 1810 r. była podzielona na dwie części, należące do wrocławskich dominikanek i klarysek. Później majątek przejęła rodzina von Johnstonów z Sadowic. W końcu XIX w. powstała cukrownia należąca do rodziny Gimmlerów.
Na początku wsi można podejść 230 m w lewo do dawnego cmentarza z 2. poł. XIX w. z zachowanymi nagrobkami.
Idziemy ul. Sportową obok dawnej szkoły (nr 6).
Warto tu skręcić 100 m w prawo ul. Parkową i zobaczyć zrewitalizowany park z licznymi alejkami, wiatami i stawem, nad którym przerzucono mostek.
Docieramy do rozdroża w centrum wsi.
Stoi tu dawny pomnik poległych w I wojnie światowej, przerobiony po 1945 r. na pomnik grunwaldzki z dwoma mieczami. Naprzeciwko znajduje się neorenesansowa willa fabrykanta Gimmlera (nr 3) z 2. poł. XIX w. z kompleksem folwarcznym, kolejny znajduje się po drugiej stronie ul. Fabrycznej.
Idziemy ul. Główną obok dawnej gospody Gelke (nr 7), w której ulokowano świetlicę wiejską. Razem z główną szosą skręcamy w ul. Wrocławską, idziemy przez nowe osiedla, mijając zalane wodą wyrobiska. Opuszczamy Pietrzykowice, biegnącym wzdłuż szosy chodnikiem docieramy do Jaszkotla.
Jaszkotle to mała wieś wzmiankowana już w 1155 r. jako własność biskupstwa wrocławskiego. W 1293 r. została lokowana na prawie niemieckim. Po sekularyzacji w 1810 r. przeszła w ręce prywatne, ok. 1902 r. weszła w skład majątku von Johnstonów z Zabrodzia.
Mijamy cmentarz i szkołę podstawową, za którą znajduje się kościół.
Gotycki kościół Wniebowstąpienia Pana Jezusa wzmiankowano w 1310 r. Obecny pochodzi z 1473 r. i był przebudowywany do XIX w., w latach 1532-1653 służył ewangelikom. Jednonawowa świątynia posiada dostawioną z boku wieżę, we wnęce w murze znajduje się figura św. Jana Nepomucena. Wewnątrz można zobaczyć gotycką rzeźbę Madonny z Dzieciątkiem z XV w. i renesansowe sakramentarium z XVI w. Reszta bogatego wyposażenia jest barokowa z ok. 1710 r., ołtarz z obrazem Wniebowstąpienia Chrystusa przypisywany jest F. Plachetce, a konfesjonał opleciony jest ornamentem krzewu różanego. W ołtarzu głównym znajduje się XIX-wieczny obraz Wniebowstąpienie Pana Jezusa.
Świątynię otacza mur ceglany z XVI/XVII w. z otworami strzelniczymi, przy jednej z furt widać nieczytelne herby rodów von Kromeyer i von Schindel. Przed bramą stoi kapliczka – kolumna morowa św. Rocha z 1668 roku.
Za kościołem znajduje się plebania z końca XIX w., a naprzeciwko świątyni – Zakład Leczniczo-Wychowawczy z klasztorem Sióstr Maryi Niepokalanej.
Za kościołem skręcamy w boczną ulicę, stoi tu gospoda z końca XIX w. (nr 25). Następnie skręcamy w ul. Ogrodową i opuszczamy Jaszkotle. Idziemy lokalną szosą i po dłuższej chwili docieramy do Smolca.
Smolec to bardzo duża wieś (6500 mieszkańców) powstała dzięki połączeniu osad: polskiej (Smolec Mały) i niemieckiej (Smolec Wielki), wzmiankowana była w 1323 roku. W 1523 r. własność rodu von Sauerma-Uthmannsche, od 1616 r. obie wsie należały do Gottfrieda von Uthmanna. Baron von Wallenberg- Pachaly po 1844 r. połączył obie części wsi. W 1843 r. doprowadzono linię kolejową Wrocław – Świebodzice, założono cukrownię, fabrykę superfosforatu (1862), porcelany (1895) i chemiczną (1903). Obecnie wieś bardzo się rozbudowała, w kierunku Wrocławia powstał kompleks nowych osiedli.
Idziemy przez miejscowość ul. Polną i przekraczamy tory linii kolejowej Wrocław – Wałbrzych. Przy przejeździe stoi pierwotny budynek dworca z ok. 1843 roku.
Skręcamy w ul. Główną, warto podejść tu 300 m w prawo do ruin zamku na wodzie.
Obiekt wzmiankowano w 1357 r. jako dwór, w 1523 r. przebudowano go na renesansowy nawodny zamek, a w XVIII w. zbudowano skrzydło zachodnie. Całość przebudowała w latach 1850-55 w stylu neogotyckim rodzina Wallenberg-Pachalych z Wrocławia na swoją pozamiejską rezydencję, powstało wtedy skrzydło północne. Uszkodzony w 1945 r. zamek po wojnie popadł w całkowitą ruinę. W ostatnich latach rozpoczęto prace remontowe. Budowla otoczona jest fosą, posiada dominującą nad całością pięciokondygnacyjną wieżę, obok zachował się park krajobrazowy.
Na kolejnym skrzyżowaniu warto podejść 280 m w prawo ul. Kościelną do kościoła, mijając budynek dawnej szkoły ewangelickiej z 1914 r. (nr 2) z pomnikowym dębem, wchodzący w skład kompleksu nowego Zespołu Szkolno-Przedszkolnego.
Kościół Narodzenia NMP wzmiankowany był w 1323 roku. Obecna neobarokowa świątynia została zbudowana przez ewangelików z fundacji Wallenberg-Pachalych w latach 1905-08 wg projektu Ericha Graua. Halowa budowla posiada wieżę nakrytą cebulastym hełmem, na której umieszczono płaskorzeźbę Zesłanie Ducha Świętego. Wewnątrz znajduje się wyposażenie z XX w. i barokowy konfesjonał. Obok stoi plebania z 1910 r.
Wracamy na ul. Główną, koło dawnej restauracji Mindnera, obecnie świetlicy wiejskiej opuszczamy szlak, skręcając w ul. Dworcową. Mijamy kilka kamienic typu miejskiego, Villę Hielscher (nr 3, obecnie weterynarz) i Villę Hermann (nr 5) oraz budynek poczty z pocz. XX w. Docieramy na stację Smolec, gdzie kończymy naszą trasę.
Stacja Smolec położona jest na linii Wrocław – Jelenia Góra, zbudowanej na odcinku do Świebodzic w 1843 r. przez Kolej Wrocławską – Świdnicko – Świebodzicką, jako drugie połączenie na ziemiach polskich. Pod koniec XIX w. linia otrzymała drugi tor, w 1928 r. odcinek do Jaworzyny Śl. zelektryfikowano. W 1945 r. trakcję elektryczną rozebrały wojska radzieckie, linię ponownie zelektryfikowano w latach 1965-66.
Stacja posiadała 2 tory boczne, zlikwidowane po 1990 r., kiedy zredukowano ją do roli przystanku. Przed 1945 r. biegła z niej bocznica do cukrowni, znajdującej się na miejscu obecnych zakładów Iglotex na ul. Lipowej. Magazyn towarowy wyburzono w 2008 roku. Pierwotny dworzec znajdował się przy przejeździe na ul. Polnej, obecny powstał ok. 1869 r., w latach 2020-21 gruntownie go wyremontowano. We wnętrzu mieści się komisariat policji i gminne biuro obsługi klienta, dawny szalet i budynek gospodarczy przebudowano na wiatę rowerową.
