15,7 km
Kąty Wrocławskie – 1,0 km – Sośnica – 1,9 km – Sadkówek – 1,5 km – Sadowice – 3,1 km – Małkowice – 1,5 km – Romnów – 4,7 km – Jurczyce – 1,9 km – Kąty Wrocławskie
Dojazd – stacja Kąty Wrocławskie na linii Wrocław – Wałbrzych – Jelenia Góra
Wyznakowany przez gminę Kąty Wrocławskie szlak niebieski przebiega przez teren Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy, zataczając pętlę wzdłuż biegu rzeki. Szlak posiada trzy skróty koloru czarnego – jeden koło Jurczyc i dwa na wysokości Sadowic. Po drodze spore kompleksy lasów nadrzecznych z dłuższymi odcinkami terenów otwartych. Nawierzchnia – głównie drogi gruntowe i ścieżki z krótkimi odcinkami asfaltowymi
Szlak zaczyna się obok budynku Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Kątach Wrocławskich.
W miejscu tym stał zamek, wzmiankowany w 1293 r. Wzniesiono go za czasów księcia świdnickiego Bolka I Surowego, strzegł on granic księstwa i przeprawy przez Bystrzycę. Spłonął w czasie wojny 30-letniej w 1624 r. i nie został już odbudowany. Na miejscu dziedzińca w 1851 r. zbudowano browar A. Preussa z parkiem, letnią restauracją i kręgielnią, w którym ulokowano obecnie ośrodek kultury. Za nim można dostrzec zarys murów grodu o wymiarach 60 x 38 m.
Jedziemy alejką przez Park Miejski położony na terenie Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy. Znajdują się w nim liczne tablice informacyjne o treści przyrodniczej, dotyczące okolicznej flory i fauny. Mijamy Stadion Miejski i wkraczamy w las, przecinając kładką Bystrzycę, rzeka prezentuje się stąd wyjątkowo malowniczo.
Opuszczamy las, pokonujemy skarpę na skraju doliny i wkraczamy do Sośnicy.
Sośnica wzmiankowana była w 1244 r., później należała do kasztelana wrocławskiego Michała von Schosnitz. Od 1484 r. do poł. XVII w. była w rękach von Prockendorfów, od 1777 r. von Saurmów z Samotworu. Kolejny właściciel od 1857 r. – Walkhoff zbudował na terenie folwarku krótko działającą cukrownię. W 1916 r. majątek przejął hr. Wichelhaus.
Po lewej znajduje się wyjątkowo ciekawy kościół, po prawej kompleks zabudowań folwarcznych, należących do pałacu.
Kościół Podwyższenia Krzyża Św. istniał już w 1244 r., od 1302 r. odbywały się tu odpusty, przyciągające pielgrzymów. Obecna gotycka świątynia pochodzi z końca XIII w. (prezbiterium i mury nawy), w 1487 r. powstały zakrystia i sklepienia nawy, w 1504 r. wieża, a w 1619 r. kruchta południowa. W 1776 r. hr. Marie Josephine von Würz und Burg pod wrażeniem pielgrzymki do Rzymu, ufundowała Kaplicę Świętych Schodów, dostawiono wtedy nową kruchtę. Na murach zewnętrznych znajduje się zespół renesansowych i manierystycznych płyt nagrobnych: Henryka von Schindel (zm. 1584) z rodziną, Franciszka von Waldau (zm. 1616) z żoną, dzieci z rodziny von Prockendorf (1616-21), Henryka von Kreckwitz (zm. 1581), Hansa von Falckenhain (zm. 1587) z żoną i tablica Ludwika Scholtza z 1918 r., poległego w I wojnie światowej.
Kościół nakryty jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Wewnątrz znajduje się barokowe wyposażenie z ołtarzem głównym z 1714 roku. Można tu zobaczyć 2 epitafia i 11 płyt nagrobnych, a w nawie głównej tablicę fundacyjną Hansa von Prockendorf z 1487 r. oraz podobną w fasadzie wieży. Kaplica Świętych Schodów zawiera kopię rzymskich Scala Sancta z bazyliki św. Jana na Lateranie, którymi prowadzono Jezusa przed oblicze Piłata. Wg tradycji przez 28 marmurowych stopni należy poruszać się tylko na kolanach. Kryją one relikwie (część gwoździa z Krzyża Chrystusa i prawej ręki św. Anny, włókno z chusty św. Weroniki). Kaplica ozdobiona jest iluzjonistycznymi malowidłami Johanna Heinricha Kynasta.
Na cmentarzu stoi późnobarokowa kaplica grobowa z 1783 r., ufundowana przez Gottloba Albrechta von Saurmę dla żony. Nad bramą boczną widać figurę św. Jana Nepomucena. Obok znajduje się budynek dawnej szkoły katolickiej (nr 15) z lat 1886-89.
Pałac zbudowany ok. 1637 r. dla Gottharda von Prockendorfa spłonął w 1751 roku. Obecna budowla powstała przed 1810 r. dla Johanna Franza von Roye, w 1857 r. dodano ryzalit, a całość przebudował ok. 1890 r. w stylu neobarokowym Friedrich von Walkhoff. Obok stoi folwark z lat 1875-80, w którym niegdyś znajdowały się browar i założona przez von Walkhoffa, krótko funkcjonująca cukrownia.
Mijamy gospodę (nr 15a) z 1909 r., obecnie pełniącą funkcję plebanii, i dom nr 25 z 1777 r., przebudowany w poł. XIX w. Docieramy do szosy nr 347 Kąty Wrocławskie – Wrocław. Na skraju wsi skręcamy w ul. Parkową, drogę gruntową, biegnącą koło cmentarza opuszczamy Sośnicę.
Wkraczamy w lasy w dolinie Bystrzycy, jedziemy dłuższy czas groblą przez podmokły teren, pełen oczek wodnych i rozlewisk. Wokół rośnie stary las dębowy, szczególnie pięknie tutaj wiosną i jesienią. Za niedawno powstałym małym zbiornikiem retencyjnym droga przechodzi w gruntową.
Na kolejnym skrzyżowaniu w lewo odbiega czarny szlak łącznikowy (0,7 km), którym można dotrzeć przez kładkę nad Bystrzycą do pałacu w Jurczycach, skracając trasę.
Po dłuższej chwili opuszczamy las i podjeżdżamy lekko ponownie w stronę głównej szosy w przysiółku Sadkówek.
Docieramy do bocznej szosy, biegnącej do Sadowic, w głębi po prawej znajduje się folwark. Opuszczamy Sadkówek, skrajem lasu w dolinie Bystrzycy docieramy do przejazdu kolejowego na linii Wrocław – Wałbrzych ze domem dróżnika z pocz. XX w. i zabudowań Sadowic.
W lewo odbiega kolejny czarny szlak łącznikowy (0,9 km) prowadzący drogą bitą obok miejsca dawnego młynu Jürtsch-Mühle i mostkiem nad Bystrzycą.
Sadowice wzmiankowane były w 1250 r. jako własność klasztoru kanoników regularnych na wrocławskim Piasku. W XVII w. należała do von Saurmów, wiek później do von Posadowskych, ok. 1902 r. przejęli ją von Johnstonowie, za których stała się ośrodkiem dużej posiadłości, obejmującej 10 majątków (2,5 tys. ha), cukrownię, kilka pałaców (m.in. w Zabrodziu) oraz wille we Wrocławiu.
Jedziemy przez wieś ul. Kolejową, na skrzyżowaniu z ul. Rzeczną stoi dawna gospoda i masarnia Oskara Junga (nr 5), a naprzeciwko kapliczka.
W lewo ul. Rzeczną odbiega ostatni już czarny szlak łącznikowy (1,0 km), warto nim podjechać 500 m do okazałego pałacu, położonego malowniczo nad Bystrzycą.
Rezydencja wzmiankowana była w 1574 r., obecny klasycystyczny pałac zbudował po 1798 r. Gottlob Albrecht von Saurma. W latach 1903 i 1914 von Johnstonowie zbudowali dwa neobarokowe skrzydła boczne. Po 1945 r. w obiekcie mieścił się Zakład Poprawczy, w 2023 r. został przekazany Centralnemu Ośrodkowi Szkolenia Służby Więziennej. Zwrócona w stronę folwarku fasada zawiera kolumnowy portyk i herby właścicieli. Znajdował się tu napełniany wodą z Bystrzycy podgrzewany basen. Obok pałacu ulokowano folwark z XIX/XX w. i XIX-wieczny park angielski.
Czarny szlak łącznikowy biegnie dalej szosą przez most nad Bystrzycą, my natomiast możemy wrócić do szlaku niebieskiego drogą szutrową przez folwark i dalej ul. Szkolną.
Jedziemy dalej ul. Kolejową, mijając krzyż. Na skrzyżowaniu z ul. Szkolną (nr 7) stoi budynek dawnej szkoły z pocz. XX wieku. Jedziemy ul. Nowe Osiedle obok boiska. Na ostrym skręcie biegnącej do Sadkowa i stacji kolejowej szosy obsadzonej aleją świerkowo-lipową, kierujemy się w ul. Parkową.
Skręcając w lewo możemy dotrzeć po 300 m do ruin klasycystycznego mauzoleum Saurmów z 1820 roku.
Obok krzyża z figurą Chrystusa malowaną na blasze kierujemy się drogą bitą, przechodzącą w gruntową, którą opuszczamy Sadowice. Mijamy dawne starorzecze Bystrzycy, której dolina ciągnie się wzdłuż trasy, następnie przez pola docieramy do Małkowic.
Małkowice wzmiankowane były w 1255 r. w dokumencie ks. Henryka III Białego, wieś została w 1310 r. lokowana na prawie niemieckim. Od 2. poł. XVII w. stanowiła własność rodu von Oberg, od 1796 r. Silbersteinów, a od pocz. XX w. Steuerów.
Jedziemy ul. Polną obok krzyża i docieramy do szosy z Sadkowa (ul. Główna).
Na skrzyżowaniu stoi piaskowcowa figura św. Antoniego Padewskiego trzymającego dzieciątko Jezus z 1735 r., fundacji von Obergów. Nieco dalej w prawo (nr 5) znajduje się dawna gospoda zur Goldenen Krone (pod Złotą Koroną), w której mieści się obecnie świetlica wiejska.
Na skrzyżowaniu z ul. Krótką znajduje się krzyż, postawiony na miejscu pomnika poległych w I wojnie światowej. Docieramy do centrum wsi z kościołem.
Kościół Trójcy Św. wzmiankowano w 1287 r., obecny gotycki pochodzi z pocz. XV wieku. Był nieznacznie przebudowany przez rodzinę von Oberg w latach 1653 i 1723, kiedy podwyższono wieżę, zwieńczając ją barokowym hełmem. Jednonawowa światynia posiada trójbocznie zakończone prezbiterium. Na murach zewnętrznych można zobaczyć epitafium Hansa Ernesta von Clausnitz und Treschen (zm. 1712 r.) i jego żony Heleny, obok stoi zniszczony grobowiec Steuerów. Do kościoła prowadzi renesansowa brama ze śląską attyką w kształcie jaskółczego ogona w zwieńczeniu. Kościół nakryty jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym, w prezbiterium zachowały się gotyckie zworniki. Wewnątrz znajduje się barokowe wyposażenie – ołtarz główny z 1680 r. z rzeźbą Ukrzyżowanie z 1730 r., ołtarze boczne MB i św. Józefa oraz organy. Można tu też zobaczyć płytę nagrobną Absaloma Swobsdorfa (zm. 1494), popiersie kanonika Caspera Heinricha von Oberg (zm. 1679), dwa klasycystyczne nagrobki męża i syna Caroline Henrike von Oberg oraz jej epitafium (zm. 1796).
Na północ od kościoła, na skrzyżowaniu z ul. Szkolną stoi wysokiej klasy piaskowcowa figura św. Jana Nepomucena z 1730 r., przedstawionego w stroju jezuickim z krzyżem w rękach, poniżej znajduje się scena zrzucenia świętego z praskiego Mostu Karola do Wełtawy. Ustawiono ją z fundacji von Obergów w pierwszą rocznicę kanonizacji świętego. Za figurą znajduje się dawna szkoła katolicka, obecnie szkoła podstawowa.
Łącznikiem naprzeciwko dawnego browaru (nr 2) docieramy do ul. Klasztornej. Po lewej stronie widać wjazd na dziedziniec folwarczny i do pałacu.
Klasycystyczny pałac wzniósł w poł. XIX w. kupiec Jacob Silberstein, budynek został zmodernizowany w latach 80. XIX wieku. Po 1945 r. przeznaczono go na mieszkania pracowników PGR, obecnie jest opuszczony. W skład zabudowań folwarcznych wchodzą: oficyna, stajnia i wozownia z tego samego okresu.
W głębi po prawej znajduje się dawny klasztor.
Dawny klasztor elżbietanek (St. Georgen Stift) pochodzi z lat 1912-13. Po 1945 r. mieścił się w nim dom dziecka, a obecnie Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy Caritas Archidiecezji Wrocławskiej. Bogata dekoracja elewacji składa się z jasnoszarych płycin i ceglanych obramowań okien. Obok stoi oficyna o konstrukcji szkieletowej i drewniana altana.
Opuszczamy Małkowice i przekraczamy Bystrzycę powojennym mostem saperskim Baileya, można stąd obserwować malownicze nadrzeczne łąki. Skręcamy w ścieżkę biegnącą lasem, obok pierwotnej lokalizacji mostu. Jedziemy chwilę równolegle do biegu rzeki, mijając liczne starorzecza. Po chwili przecinamy wał przeciwpowodziowy i opuszczamy las, docierając do Romnowa.
Romnów to mała wieś wzmiankowana w 1292 r., tworzyła jedno allodium z sąsiednią Skałką. W XIX w. należał do Eisfeldów, później do dziedzicznej fundacji Eisfeldt-Hermann’sche Stiftung.
Jedziemy przez park z wiatą, obok rządcówki z 1896 r. z charakterystycznymi ceglanymi pasami, w której ulokowano świetlicę wiejską. Za nią znajduje się folwark z poł. XIX wieku.
Obok stawu skręcamy w ul. Główną, wijącą się między Bystrzycą i jej dawnym starorzeczem, którą opuszczamy Romnów. Jedziemy drogą gruntową skrajem nadrzecznego lasu, po chwili wjeżdżamy weń. Poruszamy się groblą przez podmokły teren, stykając się chwilowo z nurtem rzeki. Skręcamy w grobli, w pobliżu znajduje się grobowiec właściciela pobliskiego pałacu w Sadowicach – Gustava von Johnstona.
Przecinamy szosę biegnącą z Sadowic do Wszemiłowic i Stoszyc (koniec czarnego skrótu z Sadowic), kierujemy się drogą gruntową przechodzącą w ścieżkę przez pola i nadrzeczne zagajniki do drogi szutrowej (koniec czarnego skrótu z przejazdu w Sadowicach). Obok dwóch krzyży – starego z figurą Chrystusa malowaną na blasze z 1911 r. i nowego z 1987 r. skręcamy w drogę asfaltową. Przekraczamy tory kolejowe (linia Wrocław – Wałbrzych), przy których stoi dom dróżnika z pocz. XX wieku. Przed nami Jurczyce.
Jurczyce to mała wieś wzmiankowana w 1361 r., od pocz. XVIII w. do 1787 r. należała do konwiktu jezuitów z Wrocławia, a od pocz. XX w. do grafów von Wengersky.
Mijamy wiatę przy przystani kajakowej nad Bystrzycą i przejeżdżamy przez folwark z 2. poł. XIX w., po lewej stoi rządcówka z ok. 1865 r. z neogotyckim szczytem (nr 4-6). Na skręcie szosy znajduje się wjazd do pałacu (koniec czarnego skrótu z lasu pod Sadkówkiem).
Neogotycki pałac powstał w latach 1872-74 i został przebudowany po pożarze w latach 1929-30 tracąc cechy stylowe. Obecnie budynek z zachowaną wieżą i tarasem służy celom mieszkalnym.
Skręcamy w boczną ulicę i opuszczamy Jurczyce, jadąc skrajem lasu nad Bystrzycą. Mijamy oczyszczalnię ścieków z PSZOK-iem i teren przemysłowy docierając do granic Kątów Wrocławskich. Drogą szutrową osiągamy Park Staromiejski obok cmentarza, następnie alejką wracamy do punktu początkowego pod domem kultury.
